De zelfcateraar die zichzelf vergat

Het idee is paradijselijk. Een tuin vol planten die alles leveren wat je nodig hebt om te leven: voedsel, medicijnen, verzorgingsproducten. Een leven in harmonie met de natuur. Veel mensen dromen hiervan. De trend om planten, groenten en fruit te kweken neemt gestaag toe in Europa. Drie op de vier mensen tuiniert nu, zoals blijkt uit een onderzoek in opdracht van Galaxus:

Joscha Boner ging nog een stap verder in het groen. In 2020 besloot de milieutechnicus uit Graubünden om even afstand te nemen van zijn stressvolle dagelijkse leven. De toen 26-jarige pachtte samen met zijn partner Désirée Kuhn een boerderij in Aargau. Het stel leefde drie jaar lang als zelfvoorzienende boeren. Maar dat mislukte. In plaats van voldoening, eindigde Joscha's droom in een burn-out. Vandaag weet hij waarom. En hoe hij het anders kan doen.

Te snel groeien op een te dunne basis

Een woonwijk in Niedergösgen, Solothurn. Dit is waar Joscha en Désirée nu wonen - in een flat zonder tuin. Er is een bosrijke omgeving en een weiland in de buurt. Daar gaan Joscha en ik naartoe. Bladeren ritselen onder onze voeten als we de bosrand naderen. Hier verzamelt Joscha wat de natuur elke dag in de sale heeft.

Hij gaat met zijn hand over de bladeren van een brandnetel - van onder naar boven, zodat hij niet verbrandt. Terwijl hij erover wrijft, druppelen er zaadjes in zijn handen. "Ze hebben veel antioxidanten," zegt hij. "Ze bestrijden ziekteverwekkers en helpen je weer op gang." "Geweldig, dat kan ik wel gebruiken," zeg ik huffelend en bijt in de smaakvolle zaadjes.

Joscha's eigen gezondheid was een jaar geleden slecht. Drie jaar zelfredzaamheid dreef hem tot volledige uitputting. "We wilden te veel en begonnen te snel van 0 naar 100," zegt Joscha, terwijl hij peinzend omhoog kijkt naar een imposante eik.

Het gehuurde land lag op een steile helling. Het echtpaar verbouwde de drie hectare helemaal zelf. Ze leerden zichzelf alles, van teeltsystemen tot het verwerken van de planten. Ze verkochten ook een deel van hun oogst op markten. Maar de kosten, vooral voor de huur, konden niet worden opgebracht zonder hun eerdere inkomen als werknemer. Joscha zegt:

\"Het leven als zelfvoorzienende boer wordt te vaak geromantiseerd. Vanuit mijn gezichtspunt werkt het financieel alleen als je land bezit, genoeg geld hebt of in een gemeenschap woont. Je moet heel ascetisch zijn en je eigen behoeften op een laag pitje zetten.\"

Josha deed dat helemaal. Hij en Désirée zwoegden van 's morgens vroeg tot 's avonds laat, volgden daarnaast een tuinbouwopleiding en hielden zich bezig met bouwvoorschriften. En toen lukte er opeens niets meer. Het dieptepunt was bereikt. De 30-jarige heeft zich meer dan een jaar lang uit zijn burn-out gevochten. Hij geeft toe dat hij nu opgelucht is dat hij een pauze heeft ingelast in zijn eigen tuin. In plaats daarvan geniet hij des te meer van de natuur voor de deur.

Het bos als nieuwe tuin

Joscha zet een stap in het bos. Hij heeft iets ontdekt op een verborgen boomstronk: Judasoren. De bruine, ietwat slijmerige paddenstoelen hebben een antistollende werking, versterken het immuunsysteem en helpen bij hart- en vaatziekten. Vlak ernaast groeit een klein plantje met tere blaadjes: de zilverbladige gouden brandnetel. "Het verlicht spijsverteringsproblemen. Je ziet, we kunnen het hele medicijnkastje vullen," zegt Joscha lachend.

Als self-cateraar heeft hij in de loop der jaren veel kennis vergaard. Die geeft hij nu door aan anderen. Hij geeft cursussen wilde kruiden, permacultuur en andere natuurcursussen onder de naam Erdwandler. Maar waarom "Erdwandler"? Joscha legt uit:

\"Ik wandel zelf door constant buiten te zijn. En ik wil mensen veranderen door te proberen ze weer in contact te brengen met de natuur.\"

Dit is wat Joscha vandaag bij mij uitprobeert. De 30-jarige gaat op zijn hurken zitten en trekt uit alle macht aan een bossige plant. Met een ruk komt hij los. Joscha houdt me lange, dunne worteltjes voor. "Kruidnagelwortel. Je kunt er een tinctuur van maken. Tegen kiespijn," zegt Joscha puffend.

"Best vermoeiend, hè?" antwoord ik. Joscha knikt. Het is iets dat mensen vaak onderschatten. "Je kunt geluk hebben en zoveel vinden dat je niet alles kunt oogsten. Of je kunt met lege handen wegkomen. Zelfvoorzienend uit de tuin is voorspelbaarder, maar niet minder inspannend," zegt hij, terwijl hij naar zijn nog steeds bijna lege rieten mand kijkt.

Het is dus tijd om door te gaan met verzamelen. Joscha buigt zich weer voorover in het gras en scheurt een paar lange bladeren af. Ik heb deze plant al vaak langs de kant van de weg gezien. "Dat is ribbies weegbree. Als je de bladeren vermaalt en mengt met speeksel, helpt het tegen insectenbeten," onthult Joscha en demonstreert het zelf. Ik heb ook een jeukende plek op mijn onderarm. Als ik er wat speeksel op dep en over de ribkruidweegbree wrijf, voel ik de jeuk verdwijnen in de koele lucht.

Op het spoor van de kip van het bos

Een luid gemopper doet me huiveren. Mijn maag begint te knorren van alle natuurlijke remedies. Joscha weet waar we nu heen moeten. Ik volg hem dieper het bos in. Bladeren ritselen aan onze voeten, klimop groeit rond de gebogen bomen boven onze hoofden. Als zelfvoorzienend man heeft Joscha er ooit waspoeder van gemaakt.

Maar zijn blik is op iets anders gericht. Hij heeft iets oranje gespot in het struikgewas. Zijn bruine ogen beginnen te fonkelen. "Zin in boskip?" vraagt hij. Het water loopt me in de mond. Wacht, wat voor kip?

In feite helemaal niets. Het is een paddenstoel: de zwavelzwam. Hij wordt ook wel Kip van het Bos genoemd. De reden: de paddenstoel smaakt naar kip als je hem kookt. Joscha haalt er een stukje uit en legt het in zijn rieten mand. Het ziet er nu wat voller uit, maar is het genoeg voor de lunch? "Nee, ik leef natuurlijk niet meer alleen van wat ik verzamel. Ik doe ook boodschappen in kruidenierswinkels. Ik heb me gerealiseerd dat ik ook in harmonie met de natuur kan leven zonder er volledig afhankelijk van te zijn," zegt Joscha.

Mijn maag knort weer bij de gedachte aan eten. Ik moet geduld hebben. Ik sta tenslotte op het punt om een aperitief te nemen. Op de terugweg plukt Joscha een paar kornoeljes voor me. En dan komen we zelfs zwarte walnoten tegen. Joscha heeft ze ontdekt, verstopt tussen afgevallen bladeren en takjes.

Ik sta versteld van zijn observatievermogen en zijn oog voor detail. De 30-jarige zegt dat hij dit te danken heeft aan zijn autisme en ADHD. Als hij in de natuur is, ziet hij de kleinste details en patronen. In zijn baan als milieu-ingenieur was deze gevoeligheid een last. Maar als cursusleider is het een zegen.

\"Ik geloof dat iedereen op een bepaald moment zijn niche ontdekt. Net zoals elk levend wezen in de natuur een taak vervult.\"\"

Joscha heeft zijn plek gevonden. Zijn natuurcursussen zijn populair en zijn inkomen is eindelijk genoeg om van te leven. Hij is blij dat hij niet alleen in harmonie met de natuur leeft - zoals hij ooit deed als zelfvoorzienende boer - maar ook in harmonie met zichzelf. Hij heeft nu zelfs weer een flat met een tuintje in het vooruitzicht. Als hij de zwarte walnoot openbreekt, kijkt een hartvorm hem aan. Bijna alsof het hem iets wil vertellen.

Wil je weten hoe je je medicijnkistje kunt vullen, wasmiddel kunt maken en je eten op smaak kunt brengen tijdens toekomstige wandelingen in de natuur? Joscha en ik leggen dit binnenkort uit in een serie. Dus volg me.