Reuzenvulkaan ontdekt op Mars?

Is er een enorme vulkaan op Mars met een hoogte van negen kilometer en een basisbreedte van 450 kilometer die tot nu toe over het hoofd is gezien? Onderzoekers Pascal Lee en Sourabh Shubham van het SETI Institute in Californië en de Universiteit van Maryland zijn hiervan overtuigd. De vermoedelijke vulkaan bevindt zich in het gebied van de gigantische Valles Marineris, die zich meer dan 6000 kilometer ten zuiden van de Martiaanse evenaar uitstrekken. De exacte locatie is in het oostelijke deel van Noctis Labyrinthus, het "Labyrint van de Nacht". Deze structuren werden al vastgelegd door de eerste Mars orbiter Mariner 9 in 1971, toen deze voor het eerst de Rode Planeet volledig in kaart bracht. De enorme vallei werd vervolgens vernoemd naar de ruimtesonde. De structuur wordt op dit moment de "Noctis vulkaan" genoemd, omdat deze nog niet officieel is erkend en wacht op bevestiging door verder onderzoek.

Hoe kan zo'n vulkaan ontstaan?

Maar hoe kon zo'n vulkanische reus meer dan 50 jaar over het hoofd worden gezien? Zelfs al is Mars beter in kaart gebracht dan de aarde? Dat komt omdat Noctis Labyrinthus een extreem ruig gebied is met enorme valleien die als een netwerk in elkaar overlopen. Ze zijn ontstaan als gevolg van tektonische bewegingen, die de Martiaanse korst optilden en uitrekten door krachten uit het Martiaanse binnenste, totdat deze uiteindelijk barstte. Door het uitrekken zakten delen van de korst enkele kilometers naar beneden, waardoor de lange, brede valleien ontstonden. Hierdoor is de vorm van de machtige schildvulkaan letterlijk opgelost voor het oog en nauwelijks herkenbaar.

Alleen met driedimensionale beelden en topografische gegevens kun je een idee krijgen van de mogelijke vulkaan. De hoogste top ligt 9022 meter boven het gedefinieerde nulniveau van Mars, maar hij bevindt zich binnen de zogenaamde Tharsis-bult, een enorm gebied met een diameter van meer dan 3000 kilometer, dat ook enkele kilometers boven het nulniveau uitsteekt.

De centrale regio van de vulkaan bevindt zich in de Tharsis-bult.

De centrale regio van de Noctis vulkaan bestaat uit verschillende verhoogde tafelbergen, zogenaamde mesa's, die een boog vormen en een regionale verhoging creëren. Vanaf hier strekken de zacht glooiende hellingen zich uit tot een afstand van 225 kilometer. Er is daar ook een kraterstructuur, waarvan de topografie overeenkomt met een caldera, een vulkanische instortingskrater. Verder ontdekten de twee auteurs op beelden van verschillende ruimtesondes, waaronder de ESA Mars Express sonde, gestolde lavastromen, pyroclastische afzettingen (deze bestaan uit vulkanische deeltjes en losse massa's zoals as, sintels en puimsteen) en gehydrateerde mineralen die chemisch veranderd zijn door de invloed van water in het gebied in kwestie.

Er zijn ook aanwijzingen dat de vulkaan Noctis lange tijd actief is geweest; de laatste uitbarstingen vonden waarschijnlijk plaats in de moderne geologische periode van de Rode Planeet. Dit wordt aangegeven door donkere, gestolde lavastromen die nog niet volledig bedekt zijn door het alomtegenwoordige roodachtige Martiaanse stof. Verder onderzoek moet nu uitwijzen of de vermoede Noctis vulkaan definitief kan worden bevestigd. In ieder geval is Noctis Labyrinthus een zeer interessant gebied vanuit geologisch, of beter gezegd areologisch, oogpunt.

Spectrum van de wetenschap

Wij zijn partners van Spektrum der Wissenschaft en willen graag goed onderbouwde informatie toegankelijker voor je maken. Volg Spektrum der Wissenschaft als je de artikelen leuk vindt