Waarom gebruiken ze ingeblikt gelach in sitcoms?

Aangezien ik geen lineaire TV meer gebruik, heb ik geen sitcoms gekeken. Dat was tot vorige week toen ik "One Day at a Time" (site in het Duits) op Netflix aanzette. In de bijna een half uur durende afleveringen observeer ik de problemen van een Cubaans-Amerikaans gezin en zie ik wat er daarna gebeurt. Conceptueel gezien is het niets nieuws. En er is nog een element in dit concept dat ik bijna vergeten was. Namelijk dat er vanaf het begin in gelachen wordt.

Maar waarom?

Een live gevoel creëren

Voordat TV en radio bestonden, konden shows alleen collectief worden gevolgd. In het theater, de opera of later de bioscoop. Iedereen in het publiek zag de reactie van anderen in de zaal. Dit gevoel wilden ze niet kwijtraken, alleen maar omdat mensen met de komst van de radio alles vanuit hun huiskamer begonnen te volgen. Dit betekende dat shows werden opgenomen met een live publiek - inclusief de lachers, niet-lachers en te luide lachers.

Maar het was veeleisend. Bing Crosby had bijvoorbeeld een hekel aan het live opnemen van zijn radioshow, die werd gesponsord door sigarettenmerk Chesterfield. En dat hij het twee keer moest doen. Eén keer voor de oostkust en nog een keer voor prime time aan de westkust. Jack Mullin, een elektrotechnisch ingenieur, kwam met een Duitse oplossing. Kort na de capitulatie van het Nazi-regime bezocht Mullin - die in Duitsland gestationeerd was als onderdeel van het Amerikaanse signalenkorps - de studio van Radio Frankfurt. Een Britse soldaat vertelde enthousiast over de bandrecorders die daar werden gebruikt om dag en nacht orkestconcerten uit te zenden.

Mullin nam twee van deze AEG magnetofoons mee naar de VS, waar hij vanaf de zomer van 1947 voor Crosby werkte. Met deze apparaten kon hij zijn show opnemen. Toen Bob Burns, een hillbilly-komiek, tijdens een van deze opnames gewaagde grappen vertelde, had hij daar misschien wel veel lachsalvo's voor geïncasseerd, maar de grappen moesten eruit geknipt worden. De reactie van het publiek daarentegen werd wel bewaard. En het werd een paar weken later opnieuw gebruikt toen een act niet de gewenste lachsalvo's kreeg.

En toen was de ingeblikte lach geboren.

320 keer lachen met één druk op de knop

Deze werden al snel ook op televisie gebruikt. Sitcoms werden (en worden tegenwoordig nog steeds tot op zekere hoogte) gefilmd voor een live publiek. Maar omdat er maar één camera was, moesten individuele scènes een aantal keer worden opgenomen om verschillende hoeken vast te leggen. Dat had invloed op de reactie van het publiek. Bij de derde keer kon een clou hooguit een vermoeide glimlach oproepen. En zelfs in de eerste opname werd er op de verkeerde plekken gelachen of werd er te lang doorgelachen. Geluidstechnicus Charles Douglass (site in het Duits) vond dit niet leuk en begon te werken met cutaway-gelach.

Van de jaren 50 tot de jaren 70 had Douglass het monopolie op lachsporen in de Amerikaanse tv. Dit kwam door de machine die hij had gebouwd met 320 verschillende lachsporen. Hij bespeelde de toetsen als een orgel om zogenaamd authentiek gelach te creëren. Hij dook op in alle grote studio's met zijn uitvinding en rekende 100 dollar per aflevering. De "Laff box" had zo'n invloed op het sitcom-landschap dat Douglass in 1992 zelfs werd geëerd met een Emmy.

Het was pas in de jaren '90 dat "HBO" begon af te zien van lachnummers. Hun shows "Dream On" en "The Larry Sanders Show" bewezen dat het mogelijk was om goede komedies te maken zonder ingeblikt gelach. Andere studio's volgden hun voorbeeld, omdat het schrijvers meer vrijheid bood. Programma's hoefden niet langer het patroon van punchline na punchline te volgen om een concept te laten werken.

Filmmethoden hebben ook invloed op lachsporen

Sitcoms als "Malcolm in the Middle", "Scrubs", "The Office" en "Curb your Enthusiasm" vertrouwen niet op ingeblikt gelach. Dat komt deels doordat ze anders worden gefilmd. Het zijn zogenaamde single-camera series, wat tegenwoordig de meest gebruikte manier van filmen is. Het betekent dat een show altijd met één hoofdcamera wordt gefilmd (maar niet dat er maar één camera wordt gebruikt). Hierdoor ziet het beeld er filmischer uit en zijn er meer mogelijkheden om te filmen.

Sitcoms met live publiek worden daarentegen met meerdere camera's gefilmd. Dit houdt in dat er vanuit verschillende hoeken wordt gefilmd met acteurs die bewegen alsof ze op een theaterpodium staan. Series als "Friends", "The Big Bang Theory", "2 Broke Girls" en "The King of Queens" worden op deze manier gefilmd - en ze maken allemaal gebruik van lachsporen om de echte lach te optimaliseren.

Maar er zijn ook series die op een andere manier worden gefilmd.

Er zijn echter uitzonderingen. Neem bijvoorbeeld "It's Always Sunny in Philadelphia", dat met meerdere camera's is gefilmd maar geen ingeblikt gelach gebruikt. Het omgekeerde geldt voor "How I Met Your Mother", dat niet voor een live publiek werd gefilmd, maar toch voor een lachspoor koos.

Zelfs vandaag de dag worden vaak dezelfde lachsalvo's gebruikt als die uit Douglass' "Laff Box". De reden hiervoor is dat het publiek ze vertrouwd vindt, waardoor ze sneller een reactie oproepen. Dus als ik knus op mijn bank "One Day at a Time" aanzet, lach ik waarschijnlijk mee met mensen die al dood zijn.