Wedden dat je je tanden niet goed poetst? Tips van de expert

Schoon je tanden: Ieder kind kan het! Ook omdat Zwitserse kinderdagverblijven en scholen regelmatig met kinderen oefenen hoe ze hun-gebit goed verzorgen. Recente onderzoeken doen nu echter wenkbrauwen fronsen - en twijfels rijzen over hoe goed tandenpoetsen werkt. De onderzoeken komen uit Duitsland, waar ook profylactische maatregelen worden genomen in onderwijsinstellingen.

Het is een feit dat, hoewel er veel wordt gedaan om een goede mondhygiëne als preventieve maatregel te bevorderen, de percentages parodontitis en gingivitis (twee vormen van ontsteking van het tandvlees en parodontium) hoog blijven - wereldwijd. De situatie is alleen anders voor tandartsen: Volgens deze studie slagen professionals erin om een bijna perfecte mondhygiëne te handhaven en hebben ze navenant lage percentages parodontitis en gingivitis.

De belangrijkste oorzaak van ontstekingen van het tandvlees en het tandvlees is de ontsteking van het tandvlees.

De belangrijkste oorzaak van ontsteking van het tandvlees en parodontium is tandplak. Als deze niet voldoende wordt verwijderd tijdens het tandenpoetsen, kan tandplak op de lange termijn een ongezond effect hebben op de mondgezondheid. Het resultaat: slechte adem, chronische ontsteking van het tandvlees met de dreiging van tandverlies - en bacteriële tandplak en tandsteen zijn ook een uitstekende voedingsbodem voor tandbederf. Het gebied tussen de tanden en het tandvlees is bijzonder gevoelig voor dergelijke ziekten.

Twee onderzoeken uit 2023 tonen de tekortkomingen van tandenpoetsen aan

Maar waarom daalt het aantal parodontitisgevallen niet, ook al zegt de meerderheid van de volwassenen dat ze hun tanden regelmatig poetsen? Gedragspsycholoog Renate Deinzer van de Universiteit van Giessen heeft hierover twee onderzoeken uitgevoerd, die in 2023 zijn gepubliceerd. De professor staat aan het hoofd van het Instituut voor Medische Psychologie van de Justus Liebig Universiteit Giessen.

In een studie onderzocht Deinzer of de proefpersonen zich bewust waren van hun tekortkomingen bij het tandenpoetsen. De proefpersonen beschouwden hun tanden gemiddeld als zeer schoon en gingen ervan uit dat ze 70 procent van de meetpunten bij het tandvlees hadden gepoetst. In werkelijkheid was dit echter maar ongeveer 30 procent.

Voor hun tweede studie moest de ene groep proefpersonen hun tanden "zo grondig mogelijk poetsen zodat ze helemaal schoon waren", terwijl de andere groep hun poetsgedrag "zoals gewoonlijk" moest toepassen. In groep 1 poetsten de deelnemers significant langer hun tanden en gebruikten ze vaker flosdraad.

Er waren echter geen verschillen in de daaropvolgende meting van tandplak: Minder dan 40 procent van de meetpunten bij de tandvleesrand was tandplakvrij - in beide groepen. De proefpersonen hadden vooral de binnenkant van hun tanden en de ruimtes tussen hun tanden verwaarloosd.

Moet iedereen nu opnieuw leren hoe ze hun tanden moeten poetsen?

De uitspraak "veel helpt veel" gaat natuurlijk niet op bij tandenpoetsen. Daarom belde ik met onderzoeksleider Renate Deinzer om uit te zoeken wat belangrijk is bij tandenpoetsen.

**Mevrouw Deinzer, iedereen denkt een goede mondhygiëne te hebben - maar uw resultaten laten tekortkomingen zien. Hoe komt dat? **

**Renate Deinzer: **Over de reden kunnen we alleen maar speculeren. Wat in de loop van ons onderzoek duidelijk is geworden, is dat wat proefpersonen verstaan onder een goede mondhygiëne aanzienlijk verschilt van wat deskundigen aanbevelen. Voor de meerderheid van de proefpersonen is "grondig" blijkbaar synoniem aan "lang tandenpoetsen". Het cohort in ons onderzoek dat werd aangemoedigd om bijzonder grondig te poetsen, poetste de delen van de mond die al goed gepoetst waren gewoon nog beter. Dit geeft aan dat mensen "grondig" gelijkstellen aan "tijd". Ze zijn zich echter niet bewust van wat belangrijk is bij het tandenpoetsen.

Het hangt blijkbaar af van de overgang tussen de tandvleesrand en de tanden?

Exact, maar bijna niemand beseft hoe belangrijk dit gebied is. Op de kleuterschool ligt de nadruk vooral op het voorkomen van tandbederf. En tandbederf in de kindertijd vindt voornamelijk plaats op de kauwvlakken. Dit is echter het gebied dat het verst verwijderd is van de tandvleesrand. Als mensen met deze houding de eerste 15 jaar van hun leven hun tanden hebben gepoetst, denken ze na die tijd vanzelf: "Ik kan mijn tanden wel poetsen". Bovendien: Ik zou me kunnen voorstellen dat professionals het veel te vanzelfsprekend vinden dat de overgang naar de tandvleesrand zo belangrijk is. Heb je bij je tandarts wel eens een vlek met tabletten gekregen om te zien hoe goed je gepoetst hebt?

Nee... Dat is voor mij iets uit mijn kindertijd.

Zie je - dit komt overeen met wat ik hoor van tandartsen. Zij zeggen vaak dat kleuren te gênant is voor volwassenen.

Moeten we allemaal opnieuw leren hoe we onze tanden moeten poetsen?

Nou, het is een tragedie: Ik ken geen preventieve gezondheidszorg die door zoveel mensen wordt beoefend. Dat is een groot succes. Maar tegelijkertijd lijken we het niet goed genoeg te communiceren, dus het doel - schone tanden - wordt niet bereikt. Voor de mensen die we in het lab hadden voor de onderzoeken, kan ik zeker zeggen: ja, ze moeten zichzelf omscholen om hun tanden te poetsen als ze het effectief willen doen. Tandenpoetsen is duidelijk een sterk ingesleten motorisch patroon. Het is net als schrijven met de hand: als we er niet over nadenken, schrijven we nooit zo mooi als wanneer we ons erop richten om met een mooi handschrift te schrijven. Hetzelfde geldt voor tandenpoetsen: Als je opnieuw wilt leren hoe het moet, moet je leren om netjes in je mond te schrijven.

**Heb je specifiek advies over welke techniek het beste is? **

Nee, dat weten we nog niet. We kunnen hier geen wetenschappelijke uitspraken over doen. Maar wat we wel weten: Het doel van tandenpoetsen moet zijn om tandplak volledig te verwijderen, vooral bij de tandvleesrand. De tandenborstel moet dus bij de tandvleesrand staan. De volgende tips zijn nog niet wetenschappelijk getest, maar je kunt ze wel uitproberen om je tanden helemaal schoon te krijgen: Poets je tanden in een vaste volgorde, bijvoorbeeld: eerst de bovenkaak, dan de onderkaak, dan de binnenkant, dan de buitenkant en dan de kauwvlakken. Poets voor de buiten- en binnenkant voorzichtig elke afzonderlijke tand met tien bewegingen. Zorg ervoor dat je de tandenborstel ook bij de tandvleesrand voelt, zodat de tand ook bij de overgang naar het tandvlees wordt gereinigd. Begin met de achterste tand en werk dan tand voor tand naar het midden toe. Tijd is hier niet relevant. Het is belangrijker dat je aan het einde de buitenkant en binnenkant van elke tand hebt gereinigd. Dan zijn er nog de kauwvlakken, waar eenvoudig schrobben voldoende is. Ook heel belangrijk: de ruimtes tussen de tanden. Het is aan te raden om alle ruimtes tussen je tanden één keer per dag schoon te maken met tandzijde, tandenstokers met siliconen of interdentale ragers voordat je gaat poetsen. Als je deze gebruikt, kan het helpen om weer tandheelkundige hulp te zoeken.

Dus ik kan de timer van 2 minuten in de badkamer wel vergeten, tenzij de tijd dringt.

Exact. Het belangrijkste is om systematisch te werk te gaan: Je kunt het beste beginnen aan de achterkant van de tand en je een weg banen door de mond zoals hierboven beschreven. Of je dit nu in cirkels doet, verticaal of horizontaal - er zijn niet genoeg gegevens om te bewijzen wat het beste zou zijn. Voel na het poetsen met je tong of de tanden mooi glad aanvoelen tot aan de tandvleesrand. Als het nog steeds harig aanvoelt, poets daar dan nog een keer. Je kunt ook kleurtabletten halen en het resultaat controleren.

Poets je pas echt tot aan de tandvleesrand als het daar pijn doet?

Nee, het hoeft geen pijn te doen. Maar het kan wel zijn dat het tandvlees gaat bloeden als je tot aan de rand gaat poetsen. Laat je hierdoor niet afschrikken. Bloeden is een indicatie van tandvleesontsteking. Als het poetsen goed gaat, stopt het bloeden meestal na een paar dagen. Als het niet stopt, kan dit een indicatie zijn van een parodontale pocket. Als dit het geval is, heb je misschien geen kans meer om je gebit zelf te reinigen en zal de tandarts moeten helpen om je mond weer hygiënisch te maken.

Hoe kun je beter poetsen: met een elektrische tandenborstel of met een handtandenborstel?Een meta-analyse laat zien dat elektrische tandenborstels iets beter zijn in het verwijderen van tandplak. Ik wil dit echter nuanceren door te zeggen dat de proefpersonen vaak van tevoren instructies kregen voor het gebruik van de elektrische tandenborstel, terwijl degenen die de handtandenborstel gebruikten geen instructies kregen over hoe ze moesten poetsen. Of, bij het gebruik van de handtandenborstel werd een techniek voorgeschreven die moeilijk uit te voeren was. Aan de Universiteit van Giessen vergeleken we studenten die ook thuis hun tanden poetsen met een handtandenborstel met degenen die een elektrische borstel gebruiken. Er waren helemaal geen verschillen tussen de handtandenborstel en het elektrische model. Tot slot heb ik echter goed nieuws...Oh ja, laat maar horen! Je hoeft je tanden niet na elke maaltijd te poetsen. Vanuit parodontologisch oogpunt is één volledige plakverwijdering per dag helemaal voldoende. Wanneer je dit doet - 's ochtends of 's avonds of tijdens de lunch - is waarschijnlijk veel minder belangrijk dan dat je het doet. Poets je tanden dus super grondig als je er de tijd en zenuwen voor hebt. Poets de tweede keer per dag om de fluoride uit de tandpasta tegen tandbederf goed over het tandglazuur te verdelen.