Blijf je je in het zweet werken? Dit kan de reden zijn
Eén op de negentig mensen lijdt aan hyperhidrosis. Overmatig zweten is geen gevaarlijke aandoening, maar het is moeilijk om ermee om te gaan en het kan je uitputten. Ik sprak met een expert over de oorzaken en behandelingen.
Je zit midden in een sollicitatiegesprek. Natuurlijk ben je zenuwachtig en hoop je je beste beentje voor te zetten. En dan gaat de bal rollen: je eerste handdruk is vochtig, er lopen zweetdruppels over je gezicht en je lichtblauwe overhemd wordt met de minuut vlekkeriger. Is overmatig zweten je niet vreemd? Dan lijd je misschien aan hyperhidrosis.
Hyperhi-wat? Maak je geen zorgen als je er nog nooit van gehoord hebt. Hoewel ervaringen zoals hierboven bij veel mensen bekend zijn, zijn maar weinigen op de hoogte van de klinische presentatie. "Hyperhidrosis heeft geen invloed op de levensverwachting. Je zult er niet korter door leven," zegt Dr. Christoph Schick van het Duits Hyperhidrosis Centrum. "Maar de getroffenen ervaren wel een lagere kwaliteit van leven." Dat alles wil zeggen dat hyperhidrose geen gevaarlijke ziekte is - maar wel een verdomd vervelende.
Triggers en oorzaken - waarom zweet ik zoveel?
Ongeveer één op de negentig mensen lijdt aan hyperhidrosis, zegt Dr. Schick. Hij onderzoekt al jaren de mechanismen achter hevig zweten en waarom sommigen er meer last van hebben dan anderen. De oorzaak is bekend: hyperhidrosis is erfelijk. "In feite hebben mensen met hyperhidrosis een neurologisch probleem," legt dr. Schick uit. "Het is een fout in het besturingssysteem van zweet - en het is erfelijk."
De andere kant is dat de mechanismen die de hyperhidrosis veroorzaken, niet erfelijk zijn.
Aan de andere kant zijn de triggers van zweten iets diverser. Warme temperaturen, bijvoorbeeld, en vooral grote temperatuursprongen zijn genoeg om bijna onstuitbaar te gaan zweten. Ernstig zweetende mensen gaan bijvoorbeeld van koud naar warm. Een andere trigger kan lichamelijke activiteit zijn; bewegen genereert warmte.
Ja, maar is het niet normaal om te zweten als je het warm hebt of sport? Klopt, dit zijn dingen waar iedereen last van heeft. Dat brengt ons bij het onderscheid tussen "normaal zweten" en "hyperhidrosetruien". Namelijk emotie als trigger.
Zo legt Dr. Schick uit: "Uiteindelijk vertonen mensen die lijden aan hyperhidrosis sympathische overactiviteit." Het sympathische zenuwstelsel is dat deel van je autonome zenuwstelsel dat je vermogen om actie te ondernemen vergroot, je polsslag aanstuurt en je hartslag verhoogt. In je hersenen bevindt het autonome zenuwstelsel, waaronder het sympathische zenuwstelsel, zich direct boven de hypothalamus. Deze laatste regelt de zweetproductie. Je kunt de structuur zien in dit artikel, gepubliceerd in het Journal of Neurology & Neuromedicine.
"Dus in zekere zin is het emotiecentrum anatomisch verbonden met de zweetcontrole," zegt Dr. Schick. Als de activiteit in het emotiecentrum te hoog wordt - bijvoorbeeld voor een sollicitatiegesprek - gebeurt het volgende: "Het triggerniveau wordt overschreden, het signaal slaat over naar het naburige centrum en drukt op de 'zweet'-knop." Mensen die overmatig zweten hebben een lagere triggerdrempel en een exponentiële, in plaats van lineaire, progressiecurve. Met andere woorden, het zweten begint plotseling en met volle kracht en is in eerste instantie niet te stoppen.
Zweet kan over het hele lichaam uitbreken, maar de handen, voeten, oksels, billen en het hoofd worden het meest getroffen.
Primaire en secundaire hyperhidrose
Primaire hyperhidrose is de genetisch overgeërfde ziekte die wordt gekenmerkt door overactiviteit van de sympathische zenuw. Soms is overmatig zweten echter een symptoom van een andere ziekte. In dat geval spreekt men van secundaire hyperhidrose.
Volgens de expert kunnen neurologische ziekten zoals Parkinson of stofwisselingsziekten zoals diabetes erachter zitten. Veel medicijnen kunnen ook hevig zweten uitlokken, waaronder psychotrope medicijnen zoals antidepressiva of bloeddrukmedicatie. In het ergste geval kan hevig zweten duiden op een zich ontwikkelende tumor.
Volgens Dr. Schick zijn waarschuwingssignalen onder andere een plotseling begin, nachtelijk zweten en het ontbreken van een familiegeschiedenis. Ongeacht het vermoedelijke type - primair of secundair - moeten de getroffenen medische hulp zoeken om ernstige diagnoses uit te sluiten.
Hyperhidrose aanpakken - tips voor het dagelijks leven
Behandelingen voor hyperhidrosis variëren van eenvoudige deodorants tot chirurgie. Welke maatregelen je moet nemen - als je die al neemt - is geheel aan de persoon. Maar er zijn een paar dingen die je in je dagelijks leven kunt doen om zweten tegen te gaan.
Vooreerst: koel blijven.
"Afkoeling geeft de hersenen het signaal dat je nu niet hoeft te zweten," zegt Dr. Schick. Hij raadt aan om je waar mogelijk licht te kleden, de kamertemperatuur laag te houden, warm eten te vermijden en je ochtendkoffie lauw te drinken. Vooral een briesje - bijvoorbeeld een ventilator op je werkplek - kan het gewenste verkoelende effect creëren. Zoals Dr. Schick uitlegt: "Bewegende lucht zorgt ervoor dat vocht van je huid verdampt, en dat bevordert de verkoeling," aldus Dr. Schick.
Het beste lichaamsdeel om je op te richten met deze aanpak is trouwens het hoofd. Als je hoofd afkoelt, stuurt het een algemene "stop met zweten"-reflex.
Hyperhidrose behandelen - welke duurzame oplossingen zijn er?
Niemand hoeft zich erbij neer te leggen dat hij gewoon moet leven met hyperhidrose. Vanwege de genetische component kan de aandoening niet worden genezen. Maar het kan wel succesvol worden beheerd. Volgens Dr. Schick zijn er twee behandelingsmogelijkheden: "Of je remt de zweetklier zelf of je remt de zenuwimpulsen."
1. Deodorant vs. anti-transpirant
Je moet altijd beginnen met een niet-invasieve, lokale behandeling, direct op het getroffen gebied. In tegenstelling tot deodorants blokkeren antitranspiranten je poriën, waardoor je minder last hebt van overmatig zweten. Antitranspiranten bevatten aluminiumzouten (de bekendste is aluminiumchloride) die de zweetklier binnendringen en uitkristalliseren, waardoor de kanalen geblokkeerd worden.
Aluminiumzouten hebben echter een slechte reputatie en de meeste deodorantfabrikanten gebruiken ze al jaren niet meer. Het is waar dat je antitranspiratiemiddelen niet moet aanbrengen op eventuele microscheurtjes die kunnen ontstaan tijdens het scheren. Dit is het advies van het Duitse Federale Instituut voor Risicobeoordeling: "Het belangrijkste om te onthouden over het aanbrengen van antitranspiratiemiddelen is om dit niet te doen op de dag dat je je scheert of de dag erna. Microtearen van het scheren kunnen leiden tot een verhoogde opname van aluminiumzouten," legt Dr. Schick uit, eraan toevoegend dat het gebruik van antiperspirantia verder niet gevaarlijk is.
2. Tabletten tegen overmatig zweten
Net zoals er medicijnen zijn die het zweten opwekken, zijn er ook medicijnen die het remmen. In tegenstelling tot antitranspiratiemiddelen remmen deze niet de zweetklieren, maar de klierzenuw. Medicijnen die eigenlijk ontwikkeld zijn voor andere klachten worden hier vaak voor gebruikt, een voorbeeld is het maag-darmmedicijn Metanemyliumbromide. Volgens Dr. Schick is dat een zwakker medicijn dat je kunt proberen.
Het probleem? "Het middel is alleen geregistreerd voor hyperhidrosis die gelokaliseerd is in de oksels. Dit is niet logisch, aangezien deze tablet effect heeft in het hele lichaam." Bijwerkingen zijn vooral een droge mond, omdat het medicijn alle klierzenuwen blokkeert. In deze video raadt dermatoloog Dr. Yael Adler het alleen aan als kortetermijnoplossing voor belangrijke gebeurtenissen, omdat het effect ongeveer zes uur duurt.
Een nieuwe speler op de markt is de crème Axhidrox. Dr. Schick was betrokken bij de ontwikkeling ervan, maar zegt dat hij er geen financieel belang bij heeft. De crème werkt ook door de klierzenuw te remmen. Het actieve ingrediënt wordt echter niet oraal ingenomen, maar plaatselijk op het aangetaste gebied aangebracht. Dit is effectief omdat het actieve ingrediënt klein genoeg is om de huidbarrière te passeren.
"De medicatie neemt de directe route naar de zenuw. Daardoor komt een droge mond minder vaak voor, en andere bijwerkingen zijn ook gematigder," legt de expert uit. Je moet oppassen dat je geen crème in je ogen krijgt. Verder kun je het bijna overal gebruiken, hoewel het speciaal is ontwikkeld voor de oksel.
Axhidrox kun je de eerste vier weken één keer per dag gebruiken, daarna moet je gebruik verminderen tot maximaal twee keer per week (gelinkt artikel in het Duits) en verder gebruik bespreken met je arts.
3. Botox
Het is waar: botox kan helpen tegen overmatig zweten en werkt tot enkele maanden. Het werkzame bestanddeel, botulinetoxine, wordt onder de huid op het aangetaste gebied geïnjecteerd. Het begint binnen een paar dagen te werken en wordt vooral aanbevolen voor mensen die op zoek zijn naar een snelle, langdurige behandeling zonder grote operaties en lange downtime.
Botulinetoxine is een afvalproduct van een bacterie die voorkomt in bederfelijke producten zoals worstproducten. Het is een van de krachtigste gifstoffen ter wereld. Volgens Dr. Schick zou één pond genoeg zijn om de hele mensheid uit te roeien.
"Daarom wordt Botox lokaal geïnjecteerd in een miljoenste van de concentratie. Het blokkeert de overdracht van prikkels op de synapsen. Het werkzame bestanddeel verplaatst zich slechts een paar centimeter rond de injectieplaats en blijft ongeveer zes maanden werkzaam." Hij vervolgt dat bijwerkingen onwaarschijnlijk zijn, maar er is nog steeds een laag risico op infectie en er kunnen tijdelijke blauwe plekken rond de injectieplaats ontstaan.
In het ergste geval, als het gif te diep doordringt, kan er ook verlamming optreden in andere delen van het lichaam. "In mijn 24 jaar ervaring heb ik nog nooit een patiënt gehad die intolerantie vertoonde voor de behandeling," zegt Dr. Schick geruststellend. De procedure is echter erg duur en wordt niet vergoed door de ziektekostenverzekering.
4. Sympathectomie en MiraDry
Een chirurgische ingreep voor een aandoening die geen gezondheidsrisico vormt, lijkt op het eerste gezicht misschien drastisch. Maar, zoals Dr. Schick zegt: "Hyperhidrosis is zeer demotiverend. Het is er altijd en flakkert op in de meest ongemakkelijke situaties. Daarom is het logisch dat sommige mensen ondanks de risico's voor een operatie kiezen."
Op de eerste plaats is dit geen operatie met een hoog risico. Toch zou je het alleen moeten overwegen als niets anders werkt. Bij de ingreep wordt de sympathische zenuw zelf, die naast de wervelkolom loopt, afgekneld. Omdat de zenuw die verantwoordelijk is voor het zweten dan geen impulsen meer stuurt naar de aangedane lichaamsdelen, verdwijnt het overmatige zweten voorgoed.
Maar de ingreep is niet zo riskant.
De operatie is echter niet geschikt voor elk lichaamsdeel. De delen waar het vooral geschikt voor is, zijn de handen, de voeten en het hoofd. De ingreep wordt meestal vergoed door de ziektekostenverzekering. Er is echter een doorslaggevend nadeel aan de ingreep: het zogenaamde compensatoire zweten. Na de ingreep hebben patiënten last van toegenomen zweten op andere plaatsen van het lichaam. Zoals Dr. Schick uitlegt: "De operatie verandert het regulatiesysteem van het zweten in zijn geheel, omdat je ingrijpt in een feedbacklus."
Een minder invasieve optie is de nieuwe MiraDry procedure. Deze maakt gebruik van microgolven om de zweetklieren tot 60 graden te verhitten, waardoor ze atrofiëren. "De energiegolven gaan niet helemaal het lichaam in, maar alleen het onderhuidse weefsel en vetweefsel, waar ze zweetklieren, geurklieren en haarwortels doden," legt Dr. Schick uit. De procedure is momenteel alleen geschikt voor hyperhidrose onder de oksels, maar is een effectieve en minder invasieve oplossing voor de lange termijn.
Diegenen die lijden aan hyperhidrosis lijden inderdaad - zoveel is duidelijk. Toch adviseert Dr. Schick om behandelingen te testen in de volgorde zoals hierboven beschreven. Een chirurgische ingreep moet pas worden overwogen als het aanpassen van de kamertemperatuur en het gebruik van deodorants, crèmes en tabletten niet meer effectief zijn. En medische opheldering is in elk geval aan te raden. Zo kun je andere diagnoses uitsluiten en de ideale behandeling voor je hyperhidrose vinden.
Headerafbeelding: Shutterstock11 mensen vinden dit artikel leuk
Olivia Leimpeters-Leth
Autorin von customize mediahouse
oliver.fischer@digitecgalaxus.chIk hou van nadrukkelijke zinnen en allegorisch taalgebruik. Slimme metaforen zijn mijn kryptoniet, hoewel het soms beter is recht op het doel af te gaan. Al mijn teksten worden bewerkt door mijn katten. En dit is geen metafoor, want ik geloof dat men het huisdier kan 'vermenselijken'. Als ik niet achter mijn bureau zit, ga ik graag wandelen, speel muziek rond het vuur of activeer mijn vermoeide lichaam door te sporten of naar een feestje te gaan.
