Een wijdverspreide ziekte die bijna niemand kent, maar bijna één op de 10 mensen treft: Hashimoto's thyreoïditis

Hashimoto's thyroiditis klinkt misschien als de naam van een exclusief Japans modemerk. In werkelijkheid is het echter niet iets begeerlijks, maar een ernstige ziekte.

Net als endometriose en de polycystic ovary syndrome, is Hashimoto's thyroiditis een van de ziekten die vaak pas na jaren wordt gediagnosticeerd.

Bij deze auto-immuunziekte valt het lichaamseigen immuunsysteem het weefsel van de schildklier aan, wat leidt tot chronische ontsteking en uiteindelijk tot de vernietiging van de klier. Als de ziekte van Hashimoto onbehandeld blijft, stopt uiteindelijk de productie van essentiële schildklierhormonen. En je kunt niet zonder: ze stimuleren niet alleen de stofwisseling en onttrekken vitamines aan voedsel, maar besturen ook vrijwel alle belangrijke lichaamsfuncties, van bloeddruk tot spijsvertering en de psyche.

De schildklierhormonen hebben een vlindervormig oppervlak, waardoor ze een belangrijke rol spelen in de spijsvertering.

De vlindervormige schildklier ter grootte van een walnoot, die zich rond de luchtpijp onder het strottenhoofd nestelt, wordt ook wel het "gaspedaal van het lichaam" genoemd. En als het gaspedaal aanslaat, begint de hele motor te stotteren - daarom komen de symptomen van Hashimoto in veel verschillende vormen voor.

Hoeveel mensen worden getroffen door de ziekte

Een geschatte vier tot tien procent van de bevolking zal ooit de ziekte van Hashimoto ontwikkelen, "sommige studies schatten tot twaalf procent", zegt Dr Christian Lunow in zijn gids "De Hashimoto's Gids". De arts is medisch directeur van het Centrum voor Schildklierziekten in Bornheim en Bonn en een van de weinige experts in Duitsland op het gebied van de auto-immuunziekte.

Gids

De Hashimoto Gids - Je weg naar therapiesucces

Duits, Marcel Dörsing, Christian Lunow, 2022

2

Gids

De Hashimoto Gids - Je weg naar therapiesucces

Duits, Marcel Dörsing, Christian Lunow, 2022

2

Op zijn informatieportaal hashimoto-thyreoiditis.de spreekt hij zelfs over Hashimoto als een wijdverspreide ziekte - waarbij 75 procent van de getroffenen niet eens weet dat ze eraan lijden. Feit is: Hashimoto's thyroiditis is een van de meest voorkomende auto-immuunziekten en de meest voorkomende oorzaak van hypothyreoïdie in westerse geïndustrialiseerde landen. Bijna één op de tien mensen in Midden-Europa heeft er last van. Reden genoeg om de ziekte eindelijk onder de aandacht te brengen.

Feit 1: de diagnose hashimoto wordt vaker gesteld dan vroeger - en vaker bij vrouwen

Vrouwen worden merkbaar vaker getroffen door de ziekte, ongeveer zeven tot tien keer vaker dan mannen. De ziekte treft vrouwen bijvoorbeeld na de geboorte van een kind: "In Duitsland wordt de ontwikkeling van een auto-immuun schildklierziekte in ongeveer 7 procent van de gevallen verwacht na de geboorte van kinderen," schrijft de Duitse Vereniging voor Endocrinologie op haar website.

De redenen voor de toename zijn niet definitief opgehelderd; een hormonaal verband wordt echter waarschijnlijk geacht. Het is ook onduidelijk of het stijgende aantal diagnoses echt te wijten is aan het feit dat meer mensen aan Hashimoto lijden - of dat de bekendheid met de ziekte is toegenomen en mensen daarom vaker op zoek gaan naar de bijbehorende antilichamen. De toename van Hashimoto's past echter in een fenomeen dat de medische wereld al enige tijd waarneemt: Auto-immuunziekten worden over het algemeen meer gediagnosticeerd.

Feit 2: De oorzaken zijn multifactorieel

Zoals bij de meeste auto-immuunziekten is er niet één oorzaak voor Hashimoto. Verschillende factoren spelen een rol: genetische aanleg, individuele lichaamskenmerken plus milieu-invloeden. Tot nu toe zijn er echter geen duidelijke oorzaak-gevolgrelaties vastgesteld. Waarschijnlijk, schrijft Christian Lunow in zijn boek, komen ten minste twee gebeurtenissen noodlottig samen: "slechte genen" en "pech".

Onderzoek suggereert dat risicofactoren voor Hashimoto onder andere zijn: verhoogde jodiuminname, chemicaliën, infecties met bacteriën en virussen (zoals het hepatitis C virus), alcohol, tabaksgebruik, stress en vitamine D tekort.

En als je al slechte genen en pech hebt, kunnen mensen met Hashimoto thyreoïditis helaas ook lijden aan andere comorbiditeiten en secundaire ziekten, waaronder auto-immuunziekten zoals de ziekte van Crohn, diabetes of coeliakie.

Feit 3: De symptomen van Hashimoto zijn niet altijd duidelijk

Eén van de redenen waarom de diagnose van Hashimoto's thyreoïditis vaak lang op zich laat wachten, zijn de symptomen: Deze zijn aspecifiek en kunnen variëren - en lijders wennen er na verloop van tijd aan. Ze klagen bijvoorbeeld over vermoeidheid, verdriet, lusteloosheid, gewrichts- of nekpijn, ernstige gewichtstoename, constant bevriezen en hartkloppingen. Daarnaast sluipt de ziekte vaak langzaam in hun leven, wat ook kan leiden tot verkeerde diagnoses zoals burn-out. Bij oudere mensen daarentegen wordt in eerste instantie vaak gedacht dat deze symptomen normale ouderdomsverschijnselen zijn in plaats van hypothyreoïdie.

Feit 4: Hoe herken je de ziekte - en waarom de TSH-waarde niet alles is

De diffuse symptomen alleen zijn niet genoeg om de diagnose te bevestigen. Ze zijn echter een van de stukjes van het mozaïek die het beeld vormen van Hashimoto's thyreoïditis. Als de diagnose wordt vermoed, worden de schildklierhormonen (TSH, fT3, fT4) en antilichamen (TPO-AK) in het bloed geanalyseerd. Experts raden ook een echografie van de schildklier aan om de ziekte duidelijk aan te tonen

Wat patiënten moeten weten over de TSH-waarde: Hoewel het een "gevoelige sensor" is, is hij volgens dokter Lunow ook "navenant gevoelig voor interferentie". Met andere woorden, het is "niet de onkreukbare getuige die vaak wordt verondersteld te zijn."

Aan de ene kant, zoals de Duitse vereniging voor endocrinologie ook benadrukt, schommelt de TSH-waarde afhankelijk van bijvoorbeeld het seizoen, slaapgebrek, hormonale veranderingen (puberteit, zwangerschap, menopauze) of infecties. Aan de andere kant verschillen TSH-waarden sterk van persoon tot persoon, zoals deze Deense studie laat zien: "Elke persoon heeft een individuele, unieke schildklierfunctie," zeggen de onderzoekers. "Daarom is een testresultaat binnen de referentielimieten van het laboratorium niet noodzakelijkerwijs normaal voor een persoon."

Dat betekent weer dat de huidige standaardwaarden voor TSH-niveaus problematisch zijn. Afhankelijk van het individu kan het referentiebereik te smal zijn - en er kan al sprake zijn van latente hypothyreoïdie die onbehandeld blijft. Een TSH laboratoriumuitslag moet daarom altijd in samenhang met de andere waarden plus de symptomen worden bekeken en regelmatig worden gecontroleerd.

Feit 5: Hoe Hashimoto's te behandelen

Hashimoto's thyroïditis kan niet worden genezen - patiënten moeten de rest van hun leven medicijnen slikken. Als de auto-immuun-gerelateerde weefselschade toeneemt, neemt de natuurlijke hormoonproductie af. Daarom hebben mensen hormoonvervangers nodig. Lijders hebben daarom hormoonvervangingstherapie nodig: ze nemen de ontbrekende hormonen in als synthetisch T4 in de vorm van levothyroxinetabletten (L-thyroxine), minder vaak als druppels.

Ervarende artsen baseren niet alles op de laboratoriumwaarden. Doorslaggevend is hoe de patiënt zich voelt. Als de symptomen verbeteren met L-thyroxine, is dat de juiste aanpak. Zo niet, dan moet de dosering van het hormoon met vallen en opstaan worden aangepast - vaak gedurende weken of zelfs maanden met nauwgezette monitoring, inclusief bloedonderzoek.

Het doel van de behandeling is niet een optimale TSH-waarde, zegt expert Lunow, omdat - zie hierboven - er geen objectieve criteria zijn voor een geïndividualiseerde optimale TSH-waarde. Daarom is "het subjectieve welzijn van de patiënt de maat van alle dingen".

Met toenemende leeftijd en veranderende hormoonspiegels, bijvoorbeeld door zwangerschap, moet de hormoondosering hoe dan ook worden aangepast. Het therapeutische doel is altijd om "ten minste in de buurt te komen van de individuele TSH-behoefte". Ervaren medische ondersteuning is daarom essentieel bij Hashimoto's.

Feit 6: Sommige patiënten blijven symptomen houden ondanks medicatie

In een Britse studie ontdekten onderzoekers: Ongeveer vijf tot tien procent van de Hashimoto-patiënten blijft last houden van symptomen (zelfs als de TSH-niveaus worden aangepast). Hashimoto-deskundige Lunow schat dat dit percentage nog hoger ligt. Onder bepaalde omstandigheden kan een T3T4 combinatietherapie nodig zijn in plaats van monotherapie met L-thyroxine, die de gevoelige balans van TSH, T4 en T3 beter in balans brengt.

Er kunnen echter ook andere factoren van invloed zijn op de ziekte en dus op de therapie. Volgens de "Hashimoto's Guide" moet je de ziekte zien als een "brand in een huis". "Net zoals de gebruikte bouwmaterialen van invloed zijn op de snelheid en hitte van de uitslaande brand, kan de aanwezigheid van bepaalde stoffen en de afwezigheid van andere het verloop van de ontsteking beïnvloeden."

Nu heeft het lichaam als het ware "brandvertragers" tot zijn beschikking - en dat zijn voedingsstoffen zoals zink, selenium en vitamine D. Hashimoto-patiënten hebben hier echter vaak een tekort aan, volgens dokter Lunow: "De meest voorkomende gebreksverschijnselen die we bij onze patiënten tegenkomen zijn vitamine D-tekort, seleniumtekort, ijzertekort en vitamine B-tekort." Daarom moeten de getroffenen naast de schildklierhormonen ook deze waarden regelmatig laten controleren.

Zelf vervangen door voedingssupplementen is echter geen goed idee. Dit komt omdat een langdurige inname van selenium bijvoorbeeld het risico op het ontwikkelen van diabetes type 2 verhoogt. Mineralen en vitamines moeten daarom in overleg met een arts en onder observatie worden toegediend.

Volgens de huidige kennis zijn er geen specifieke Hashimoto-diëten die effectief zijn. Een gezond dieet, eventueel met een vermindering van koolhydraten ten gunste van vetten en eiwitten, kan echter heilzaam zijn - en sommige patiënten ervaren een verbetering van hun symptomen als ze gluten vermijden. <p