Fujifilm GFX 100 II review - het ultieme gereedschap

Lang waren middenformaatcamera's als oude Ferrari's - mooi en krachtig, maar ook waanzinnig duur, gevoelig voor problemen en zonder hulpsystemen. Met andere woorden, indrukwekkende machines voor professionals die weten hoe ze ze moeten gebruiken, luxueus speelgoed voor alle anderen.

Vier jaar geleden bracht Fujifilm het equivalent van een moderne Audi uit: de GFX 100. Met een introductieprijs van 12.000 Zwitserse frank was hij allesbehalve goedkoop. Maar vergeleken met modellen van Hasselblad en Phase One met een vergelijkbare beeldkwaliteit was de camera van Fujifilm echt een koopje. En in tegenstelling tot de puristische concurrentie was de GFX 100 voorzien van moderne gemakken zoals autofocus met fasedetectie en gezichtsdetectie, een beeldstabilisator en videofuncties. Dit alles maakte het tot een kleine revolutie.

Fujifilm heeft nu de opvolger geïntroduceerd. De GFX 100 II is niet langer een *revo*lutie, maar een *evo*lutie. De nieuwe vorm zonder vaste verticale greep maakt hem aantrekkelijk voor een breder publiek dan de voorganger - net als de lagere prijs van net geen 7.600 Zwitserse frank. Dat is 4.400 frank minder dan de GFX 100 bij marktintroductie en minder dan de Hasselblad X2D momenteel kost.

Naast de camera heeft het Japanse bedrijf ook drie nieuwe objectieven gepresenteerd. De Fujinon GF 55mm f/1.7 WR is een snel, standaard objectief. Maar nog veel interessanter zijn Fujifilm's eerste tilt-shift lenzen: de Fujinon GF 30mm f/5.6 T/S en de Fujinon GF 110mm f/5.6 T/S Macro. Met deze objectieven moet het GFX systeem zeer aantrekkelijk worden voor architectuur- en productfotografie.

Even voor de release voorzag Fujifilm me van een testversie van de GFX 100 II en de Fujinon GF 55mm f/1.7 WR. De hardware was definitief, de firmware nog niet. Dit betekent dat de fabrikant nog kleinere dingen kon verbeteren voor de release. In mijn review zal ik hierop wijzen wanneer dit van toepassing is.

Ontwerp en specificaties - een gekrompen monster

De Fujifilm GFX 100 II ziet eruit als een stuk gereedschap. Zijn esthetiek past in een studio tussen flitsers en lichtstatieven. De behuizing is gemaakt van magnesiumlegering beschermd met kunststof. Met de benodigde lenzen is het middenformaat systeem nog steeds omvangrijker dan een full-frame camera, ook al is de behuizing alleen niet veel groter.

De voor- en zijkanten van de GFX 100 II zijn bekleed met getextureerd rubber. Dit biedt een betere grip dan het gladdere materiaal van de voorganger. Het handvat is groot en ligt prettig in mijn middelgrote hand, zelfs na enkele uren gebruik. Volgens Fujifilm is de camera weerbestendig. Dat geloof ik, gezien de schone verwerking. Er is echter geen officiële IP-certificering.

Ik denk dat het weglaten van de verticale handgreep een goede beslissing was. Het resultaat is een compactere camera die bijna 400 gram lichter is - hoewel hij niet zo licht is als de GFX 100S, die nog eens 100 gram minder weegt.

Hier zijn de belangrijkste specificaties:

De behuizing bevat opnieuw een van achteren verlichte, 43,8 × 32,9 millimeter CMOS-sensor. Dit is een herziene versie van de voorganger die nog steeds een resolutie van 100 megapixels heeft. Verbeterde fotodiodes en koperlijnen moeten zorgen voor een groter dynamisch bereik.

Wat opvalt voor een camera met zo'n grote sensor is de continue opnamesnelheid. Je kunt tot acht beelden per seconde maken. Bij het oude model kreeg je er vijf. Helaas blijft de flitssynchronisatiesnelheid onveranderd op 1/125 seconde. Als je flitser en helder omgevingslicht wilt combineren, kan dit een nadeel zijn dat de deal doorbreekt. De meeste full-frame camera's halen 1/250 seconde. Het verschil is nog groter in vergelijking met de Hasselblad X2D, die kan worden gesynchroniseerd met een centrale sluiter voor sluitertijden tot 1/4.000 seconde.

Werking - complex, maar inwisselbaar

Knoppen - er zitten er veel op de GFX 100 II. Bijvoorbeeld drie boven de ontspanner en twee aan de voorkant naast de handgreep. Veel knoppen zijn niet gelabeld. Je kunt ze afzonderlijk programmeren. De instelopties in de menu's gaan ook diep; wil je handmatige of automatische zoekerhelderheid? Als het automatisch is, wil je dan misschien "+2", zodat het altijd iets helderder is dan de eerste suggestie van de camera? Dit is slechts een van de talloze opties die je hebt.

Deze aanpasbaarheid maakt de bediening van de nieuwe GFX in het begin niet bijzonder intuïtief. Ik moest de kneepjes van het vak leren, wieltjes en knoppen programmeren en de camera grondig configureren. De keerzijde? De bediening is dan perfect op mij afgestemd.

Aan de bovenkant van de camera zit een gigantisch display. In zwart-wit geeft het de belangrijkste opnameparameters weer, zelfs als de camera is uitgeschakeld. Tijdens het opnemen kan ik ervoor kiezen om in plaats daarvan een live histogram weer te geven. Omdat het display een stuk naar achteren is gekanteld, kan ik er ook naar kijken terwijl ik foto's maak, zonder dat ik de camera helemaal hoef neer te leggen.

Alle knoppen hebben duidelijke drukpunten. De weerstand van de joystick is groter dan bij de voorganger, waardoor hij nauwkeuriger aanvoelt. Het enige dat me irriteert? Als ik de joystick omlaag wil drukken om iets te selecteren, kantelt hij meestal ook. Als gevolg daarvan navigeer ik weg in plaats van te selecteren wat ik wil. Dit zou prima zijn als de speciale "OK"-knop direct onder de joystick zat. Maar dat is niet zo. Het is een hele knop verder naar beneden.

Volgens Fujifilm maakt de vijfassige in-body beeldstabilisatie (IBIS) sluitertijden mogelijk die tot 8 stops langer zijn. Bij het vorige model was dat slechts 5,5 stops. Ik kon dit verschil niet reproduceren in mijn test. Met beide camera's krijg ik sluitertijden van 1/4 seconde uit de hand voor elkaar met een 55mm objectief. Bij 1/2 seconde worden de opnamen onscherp - zowel met de GFX 100 als met de GFX 100 II. Let wel, ik kan niet uitsluiten dat dit zal verbeteren met de uiteindelijke firmware.

Zoeker en display zijn top

Ik kan de sprong in ontwikkeling van de elektronische zoeker (EVF) beter ervaren. Hij heeft een resolutie van meer dan 9,44 miljoen pixels (3,1 megapixels). Dit is een zichtbare verbetering ten opzichte van de 5,76 miljoen van de GFX 100. De vergroting is ook toegenomen - van 0,85x naar 1,0x. Anders dan bij de budget GFX 100S is de zoeker van de GFX 100 II modulair en kan deze worden vervangen of voorzien van de optionele kanteladapter.

Al met al is de zoeker van de GFX 100 II een van de beste die er zijn. Ik kan de grootte van het beeld in stappen aanpassen. Hoewel dit de resolutie vermindert, is het een zegen voor brildragers zoals ik, die hun oog niet zo dicht op de zoeker kunnen drukken als mensen zonder bril. In veel zoekers kan ik niet helemaal tot in de hoeken kijken.

Als het gaat om het 3,2 inch display aan de achterkant, is er niets veranderd. En dat was ook niet nodig, want de resolutie van 2,36 miljoen pixels en de helderheid zijn goed. Het scherm kan aan twee kanten gekanteld worden, maar niet uitgeklapt. Jammer, maar geen spelbreker voor een camera die niet bedoeld is voor vloggen.

Autofocus - niet perfect, maar een mijlpaal

De achilleshiel van middenformaatcamera's is altijd de autofocus geweest. De GFX 100 II brengt daar verandering in. Toegegeven, niemand zal er ooit op vertrouwen om foto's te maken op de Olympische Spelen; daar is hij te langzaam voor. Maar voor andere toepassingen, zoals portretfotografie, heeft Fujifilm een mijlpaal gezet. De GFX 100 II is de eerste middenformaat camera met een autofocus die ik zou omschrijven als volwaardig en geschikt voor dagelijks gebruik, zelfs voor bewegende onderwerpen.

Vergeleken met de voorganger valt me vooral de betere eyetracking op. De GFX 100 II stelt kleinere scherpstelgebieden in die preciezer op de ogen liggen - zelfs aan de rand van het beeld. Ik maak een paar testportretfoto's. In de donkere kelder belicht ik mijn collega Philipp Rüegg met een studioflitser. Ik doe de rest van de verlichting uit, inclusief het modelleringslicht van de flitser. Toch kan ik het scherpstellen overlaten aan het automatische systeem en het is elke keer raak. Ik heb geen afkeuringen door slechte scherpstelling.

Alleen in het tegenlicht van een raam raakt de tracking soms in de war en vangt de roze stoel in plaats van de ogen van mijn collega Michelle Brändle. Overschakelen naar één autofocuszone en ongeveer op het gezicht plaatsen helpt hiertegen. Elke foto is dan scherp, zelfs met een groot diafragma. Indrukwekkend en zeer nuttig. Het geeft me meer ruimte om me te concentreren op het licht, de compositie en het onderwerp.

Ik heb de volgstanden voor dieren, auto's enzovoort niet geprobeerd. Ik ben geen fan van autofocus op algemene objecten. Het wordt op de een of andere manier nooit goed wat ik scherp wil hebben. Dit is anekdotisch bewijs, maar mijn referentiesysteem van Sony lijkt intelligenter. Met de GFX 100 II schakel ik liever over op handmatige scherpstelling als ik andere dingen fotografeer dan mensen.

Even dan zijn full-frame camera's sneller en besluitvaardiger. De autofocus van Fujifilm's reus gaat soms een beetje op jacht voordat hij zijn doel heeft gevonden. Hij heeft vooral de neiging om te worstelen in de continue opnamemodus. Maar er is tenminste een continu modus, wat niet gezegd kan worden van de concurrentie van Hasselblad. En mogelijk verbetert Fujifilm de autofocus nog met de uiteindelijke firmware.

Fotokwaliteit is een droom

Fotografie nerd alert: de sensor van de Fujifilm GFX II is een absolute droom! Hij is in elk opzicht uitmuntend. Bij beeldontwikkeling hebben de bestanden het gevoel dat ze meer diepte hebben dan die van full-frame camera's. Dit klinkt misschien luchtig, maar dat is het niet. Er zijn rationele redenen voor deze perceptie:

1. 100-megapixel resolutie: Als ik naar een foto van de GFX 100 II kijk, kan ik eindeloos inzoomen en me erin verliezen. De nieuwe Fujinon GF 55mm f/1.7 behoudt de scherpte, zelfs in de hoeken. Over het geheel genomen resulteert deze combinatie in veel fijnere details dan een full-frame systeem.
2. 16-bits kleurdiepte en hoog dynamisch bereik: de gradiënten van hooglichten naar schaduwen zijn fijn gegradueerd en zacht. Bij beeldbewerking heb ik met foto's van de GFX 100 II meer ruimte voor kleur- en toonwaardecorrecties dan met foto's van andere camera's onder de 20.000 frank.
3. Harmonieuze kleuren: De kleurprofielen van Fujifilm staan net achter die van Hasselblad in mijn persoonlijke ranglijst. Voor portretten vind ik vooral de ingetogen "PRO Neg. Std". Het laat huidtinten er natuurlijk en gebalanceerd uitzien.
4. Uitstekende ruisprestaties: in de 100 procent weergave is de korreligheid vergelijkbaar met die van andere camera's. Maar zodra ik de beelden op dezelfde grootte schaal, toont de GFX 100 II een voordeel.
5. **4:3 beeldverhouding:**Middenformaatcamera's maken opnamen in deze beeldverhouding in plaats van de meer gebruikelijke 3:2. Ik vind dit esthetischer en mooier dan andere camera's. Ik vind dit esthetisch mooier en handiger - vooral in portretformaat. Technisch is het ook logischer; lenzen geven een cirkelvormig beeld. Met deze beeldverhouding gaat daar minder van verloren.

Fujifilm vermeldt 30 procent meer dynamisch bereik vergeleken met de GFX 100. Ik weet niet precies hoe dit is bepaald. Een mogelijke interpretatie: dynamisch bereik wordt gemeten in f-stops. Elke stap komt overeen met een verdubbeling. Photons to Photos meet een goede 12,2 stops voor de eerste GFX 100, wat een topwaarde is. Als ik het goed begrijp, zou 30 procent meer ongeveer 12,5 stops zijn. Maar ik heb geen meetmethode om dit wetenschappelijk te verifiëren.

Als ruwe test fotografeer ik mezelf tegen het licht voor een fel verlichte muur. Met de GFX 100 II kan ik inderdaad wat meer detail uit de donkere en lichte delen halen dan met de voorganger, rond het midden van de lichtkegel en op het gezicht. Kleuren blijven ook beter behouden in de schaduwen.

Anders dan dat zie ik geen verschil tussen de nieuwe sensor en de "oude" versie in de Fujifilm GFX 100 en GFX 100S. Het is onbeduidend. Deze twee camera's leverden al een bom beeldkwaliteit. Of je dit echt nodig hebt in het dagelijks leven hangt af van je toepassing. RAW bestanden zijn in ieder geval leuk. Maar je hebt genoeg rekenkracht nodig voor beeldverwerking en ook veel opslagruimte - een ongecomprimeerde afbeelding neemt meer dan 200 megabyte in beslag.

Video - goed, maar niet de beste

Filmen op middenformaat is fundamenteel moeilijk. Omdat de sensoren groot zijn, is hun uitleessnelheid laag. Daarom had de oude GFX 100, ondanks de hoge fotoresolutie, alleen 4K video - met line skipping en pixel binning. Met andere woorden, de videokwaliteit was oké, maar niet beter dan die van een gemiddelde full-frame camera, die ook een snellere autofocus biedt.

Hoe zit het met de GFX 100 II? Deze kan 8K met maximaal 30 fps in 10-bits 4:2:2 opnemen. Bij deze resolutie kan de beeldkwaliteit concurreren met andere 8K camera's. Fujifilm's vlakke F-Log2 kleurprofiel legt veel dynamisch bereik vast. Ik kan de opnamen met LUT's converteren naar Rec.709 of Eternea. De laatste geeft de huidtinten een warme tint die ik mooi vind.

In 8K legt de GFX 100 II het beeld echter niet vast met de volledige sensor. Er wordt een 1,51-voudige crop toegepast. De camera heeft ook 32 milliseconden nodig om de frames uit te lezen. Full-frame BSI sensoren met vergelijkbare pixeldichtheid zijn net zo langzaam. 32 milliseconden betekent een uitgesproken rolling shutter effect. Met 4K in 30 en 60 fps is de uitleessnelheid sneller en is er ook geen uitsnede meer. In deze modi is het beeld minder gedetailleerd.

De autofocus van de Fujifilm GFX 100 II is minder geschikt voor video's dan voor foto's. De autofocus van de Fujifilm GFX 100 II is minder geschikt voor video's dan voor foto's. Ja, hij vindt betrouwbaar mijn oog in mijn testopnamen en is meestal nauwkeurig. Maar als ik beweeg, verschuift de camera de scherpstelling nogal schokkerig. Hij schiet vaak zijn doel voorbij en moet dan opnieuw stabiliseren. Voor professionele video-opnamen is dit soort jacht op scherpstelling nutteloos. Je hebt scherpte nodig die direct op punt staat en die soepeler verschuift. Full-frame modellen zijn daar beter in.

Als je voornamelijk video wilt opnemen, zijn er betere camera's dan de GFX 100 II. Maar de GFX 100 II is prima geschikt voor gemengde projecten, bijvoorbeeld als je portretten wilt schieten en ook een interview wilt filmen.

Het oordeel - een volwaardige high-end camera

De Fujifilm GFX 100 II is een geweldige camera voor portret-, architectuur- en productfotografie. En, afhankelijk van de prioriteiten, ook voor reportage- en landschapswerk. De 100 megapixel beelden bieden zeer fijne details, veel dynamisch bereik en een enorme kleurdiepte. De bestanden bieden meer vrijheid in beeldontwikkeling dan die van conventionele camera's. Vergeleken met de oude versie van de sensor is de fotokwaliteit niet veel verbeterd. Aan de andere kant is de videokwaliteit aanzienlijk verbeterd. Alleen de rolling shutter blijft een beperking bij opnamen in 8K.

Vergeleken met de voorganger is de camera eenvoudiger te bedienen met behoud van de geavanceerde bediening. Het is wel even wennen vanwege de complexiteit, met als voordeel dat je hem kunt aanpassen aan je voorkeuren. De goede ergonomie, het gigantische display aan de bovenkant en de elektronische zoeker met hoge resolutie zijn ook een genot.

Het grootste unieke verkoopargument van de GFX 100 II is echter de autofocus. De kolos van een camera stelt niet zo snel en resoluut scherp als een moderne full-frame camera. Maar het is het eerste middenformaat model met eyetracking waarop ik kan vertrouwen. Bij portretfotografie maakt dit de geest vrij voor andere dingen. Alleen bij snelbewegende onderwerpen bereikt de autofocus zijn grenzen. Hetzelfde geldt voor video's, waar de focus tracking niet erg soepel is.

Tot slot een blik op alternatieven: Fujifilm's eigen GFX 100S is goedkoper en maakt even uitstekende foto's, maar je moet wel inleveren op het gebied van autofocus, bediening, de elektronische zoeker en video. En de Hasselblad X2D? Het is onderdeel van een totaal ander concept. Het totale systeem is duurder en heeft meer beperkingen - het Zweedse bedrijf heeft de beloofde eyetracking een jaar na de release nog niet waargemaakt. Daar staat tegenover dat de X2D een bladsluiter heeft, compacter is en verfijnder aanvoelt. Het is een prachtig instrument. De Fujifilm GFX 100 II is daarentegen het ultieme gereedschap.