Geen kinderen omwille van het milieu

In 2019 lanceerde de Britse muzikante Blythe Pepino de Birthstrike beweging. De beweging, die het zonder nageslacht doet omwille van het milieu, vindt ook in dit land steeds meer jongeren die denken en handelen als Pepino.

De musicus baseert zich op studies zoals die van de Zweedse Universiteit van Lund in 2017. Onderzoekers doken in de vraag wat de meest efficiënte manier is om iemands persoonlijke CO2-uitstoot te verminderen. Het resultaat: een plantaardig dieet bespaart ongeveer 0,8 ton CO2-equivalenten per jaar, elke vermeden Atlantische vlucht 1,6 ton en een jaar zonder auto zelfs 2,4 ton. Maar verreweg de grootste impact heeft het niet hebben van een eigen kind. Volgens de studie wordt per jaar 58,6 ton CO2-equivalenten bespaard voor elk kind minder.

Betekent dit dat we moeten afzien van het krijgen van eigen kinderen? Journalist en webontwikkelaar Marc Fehr denkt "ja" en kondigde twee jaar geleden zijn motieven aan in een groot opiniestuk in de Tagesanzeiger. De reacties lieten niet lang op zich wachten. Bijna 400 - overwegend kritische - commentaren waren het resultaat.

Ik regelde een videogesprek om met de 35-jarige te praten. Marc Fehr woont sinds 2017 in Muizenberg, 30 kilometer ten zuiden van Kaapstad. Hij werkt als webontwikkelaar bij de non-profit newsroom The New Humanitarian. Terwijl het hier in Zwitserland bijna 30 graden is, zit Marc in zijn koele woonkamer. Bij tien graden giet het op de Kaap.

Marc, twee jaar geleden liet je jezelf verbannen. Heb je er sindsdien ooit spijt van gehad?
Marc Fehr: Nee, helemaal niet. Ik was en ben ervan overtuigd dat dit voor mij de juiste beslissing is. Interessant is echter dat ik voor de procedure nog een kort moment van twijfel had.

Waarom?
Helaas kwam mijn levenspartner erachter dat ze haar baarmoeder moest laten verwijderen vanwege een goedaardige tumor. Strikt genomen had ik dus niet gestopt hoeven worden voor een kinderloos bestaan met haar. Maar juist omdat ik er zo vast van overtuigd ben dat ik zelf geen kinderen wil - ongeacht met welke vrouw - heb ik toen besloten deze stap toch te zetten.

Je rechtvaardigde je vasectomie in een sensationeel artikel door te zeggen dat je je ecologische voetafdruk niet wilde vergroten. Was je verrast door de grote echo die je met je artikel teweegbracht?
Ik wist al dat mijn opiniestuk het onderwerp van gesprek zou zijn. Want dat er mensen zijn zoals ik die gewoon geen kinderen willen, is helaas nog steeds een taboe. De opvatting dat je als stel een kind krijgt is nog steeds wijdverbreid. Maar ik was een beetje verbaasd over de heftigheid van de feedback en opmerkingen.

Wat voor feedback was dat?
Eigenlijk zou ik niet meer moeten leven en zou ik duizend keer gestorven zijn (lacht). Van "stop met snuiven" tot "dan zou je zelfmoord moeten plegen" tot "gelukkig maken mensen zoals jij geen kinderen", het was er allemaal.

**Wat voor feedback kreeg je?Hoe ging je daarmee om? Natuurlijk was het intens. Maar tegelijkertijd was het prachtig hoe mensen - niet alleen in mijn privé-omgeving - zich openstelden en met mij over het onderwerp begonnen te praten. Een indrukwekkend voorbeeld was iemand uit mijn eigen familie die op zijn 18e vader werd en me vertelde dat hij me heel goed kon begrijpen. Er was ook veel positieve feedback met als grondtoon: "Eindelijk praat iemand over dit taboe-onderwerp."Als je ouders ook zo radicaal waren geweest, zou je er nu niet meer zijn. Dat klopt. En ja, ik ben heel dankbaar dat mijn ouders voor mij en mijn twee broers en zussen hebben gekozen. Het enige is dat niet alle mensen er zo over denken. Ja, ik denk dat er inderdaad ouders zijn die van tevoren beter hadden moeten nadenken of ze echt geschikt zijn om kinderen te krijgen en op te voeden. Zelfs op 25-jarige leeftijd vertelde ik mijn moeder dat ik geen kinderen op deze wereld wilde zetten, wat ze toen al heel goed kon begrijpen.Even dan, vanwege het klimaat of gewoon omdat je geen kinderen wilde? Het instinctieve gevoel om me voort te planten is gewoon nooit bij me opgekomen. Ik kan me niet herinneren dat ik ooit de vader van een kind heb willen zijn. Ik was toen nog erg jong en leefde mijn leven veel zorgelozer, het onderwerp klimaatverandering interesseerde me toen nog niet zo. Ook moet gezegd worden dat de kwestie de laatste tien jaar veel meer in de schijnwerpers is komen te staan.

Toen ik je artikel las, was mijn indruk dat je een discussie wilde beginnen? . Rechts. Ik vond het bedenkelijk dat mensen die geen kinderen willen beschuldigd worden van egoïsme. Ieder mens heeft het recht om zelf te beslissen of hij of zij kinderen wil krijgen. Maar beslissingen tegen voortplanting worden in onze samenleving vaak niet geaccepteerd.En toen klonk vrijwel de tegenaanval. Bij wijze van spreken. Naar mijn mening is het niet op de wereld zetten van kinderen niet egoïstisch. Integendeel, het is mijn bijdrage om mijn eigen ecologische voetafdruk niet nog groter te laten worden. En nu ga ik geen kinderen krijgen.Maar laten we eerlijk zijn. Is het niet gewoon zo dat je - om welke reden dan ook - geen kinderen wilt en nu gewoon een argument hebt gezocht om dit als een opoffering aan het grote publiek te verkopen?Welnu, in mijn bijdrage ging helaas eigenlijk een beetje verloren dat ik zelf geen kinderen wil om verschillende, ook zeer egoïstische redenen. Of het nu is omdat ik mezelf niet wil belasten met deze verantwoordelijkheid, omdat ik wil genieten van mijn vrije tijd of omdat ik mijn partner geen anticonceptie meer wilde aandoen. En toch was een reden juist dat ik mijn bijdrage wilde leveren aan een klimaatvriendelijke wereld.Door geen kinderen te maken? Ja. Want als ik een kind verwek, kan ik niet voorspellen hoeveel kinderen daaruit zullen voortkomen. Want voor elk kind dat ik verwek, zou ooit een onbekend aantal nakomelingen kunnen opgroeien. En hun emissies zou ik theoretisch aan mezelf moeten toeschrijven. Dat is mijn verantwoordelijkheid.Deze "verantwoordelijkheid" klinkt goed. Maar is het niet wat ver gezocht om jezelf op te zadelen met verantwoordelijkheid voor de daden van toekomstige generaties? Omgekeerd geef je grootouders niet de schuld als hun kleinzoon een massamoordenaar wordt? Waar trekt men daar de grens? Feit is dat mijn biologische kinderen konden ademen, eten, reizen, in het beste geval zelfs voortplanten. Dit zou dan leiden tot een extra belasting van het milieu, waarvan ik en de moeder van de kinderen duidelijk de oorzaak zouden zijn. Ik geloof erin dat je 50 procent van de CO2-uitstoot van je kinderen, 25 procent van die van je kleinkinderen, 12,5 procent van die van hun kinderen, enzovoort, aan jezelf toeschrijft. Ik wil dat niet, en dat is mijn persoonlijke beslissing. Maar nogmaals, ik wil niemand verbieden kinderen te krijgen. Degenen die dit intieme verlangen in zichzelf voelen, en intensief hebben geworsteld met de gevolgen en mogelijke alternatieven, moeten natuurlijk toestemming krijgen om kinderen te verwekken.Deze vraag ligt natuurlijk voor de hand. Je ziet ook af van het krijgen van eigen kinderen omwille van het milieu. Mag ik aannemen dat je er ook alles aan doet om een ecologische voetafdruk laag te houden? Hm, als ik heel eerlijk ben, nee. Ik heb een VW-bus in Zwitserland, vlieg één keer per jaar van Zuid-Afrika naar Zwitserland en terug, eet af en toe vlees en heb samen met mijn partner twee honden en twee katten, wat ook niet bepaald bevorderlijk is voor de ecologische voetafdruk. Maar juist daarom wilde ik afzien van het krijgen van kinderen, zodat in ieder geval op dit gebied mijn ecologische voetafdruk niet groter wordt. Met mijn heengaan moet ook mijn invloed op het milieu eindigen.Voor mij echter relativeert deze, laten we zeggen inconsequente, houding je motief nogal. De kwestie van milieubescherming is zeer complex. Veel mensen beperken zichzelf, brengen offers, om het voortbestaan van de mensheid op aarde te garanderen: plantaardige voeding, het afzien van vliegreizen, fietsen in plaats van auto's enzovoort. Er zijn zoveel factoren die onze invloed op het milieu mede bepalen. Daarom spreek ik persoonlijk liever over de "klimaatschaduw" dan over de "CO2-voetafdruk".Wat bedoel je daarmee? Een gedachte-experiment: Persoon A eet veganistisch, leeft klimaatneutraal, neemt de fiets naar zijn werk. Persoon B eet vlees, gaat elk jaar op vakantie, verwarmt met gas. Op het eerste gezicht denk je dat persoon B het milieu meer schade toebrengt. Maar als je vermeldt dat persoon A werkt als consultant voor Shell of als accountant voor Nestlé, dan groeit de klimaatschaduw van persoon A aanzienlijk. Zo zie ik het ook met mijn besluit om geen kinderen te krijgen. Ik doe veel dingen "goed" op het gebied van milieubescherming, maar ik ben me ervan bewust dat ik me ook bezighoud met bepaalde gedragspatronen die niet honderd procent klimaatneutraal zijn. Vandaar het antwoord: het is ingewikkeld.Ja, het kan ingewikkeld zijn. Maar ik moet er nog een vervolg aan geven. Je geeft duidelijk om de toestand van onze planeet. Is de oplossing dan echt om gewoon geen kinderen te maken? Maak je het jezelf niet een beetje te gemakkelijk? Ja, heel duidelijk: ik ben absoluut verliefd op de natuur hier op aarde, we leven op een adembenemende, prachtige planeet! Maar als de mens als soort niet in staat is zijn eigen omgeving, die het waard is om in te leven, intact te houden, dan zijn wij zelf ook schuldig aan de gevolgen. Eigenlijk denk ik dat het de planeet niet kan schelen wat we hier doen, ze zal ons allemaal overleven. Daarom vind ik zinnen als "Red onze planeet" enigszins misleidend. Als niemand meer kinderen zou krijgen, zou dat slecht zijn voor de mensheid, maar niet per se voor de planeet.Of om het anders te zeggen: als je een kinderwens in je had gehad, zou je dan ook toen voor een vasectomie hebben gekozen omwille van het milieu? Goede vraag. Ik denk eerder van niet. Het is ook interessant dat ik, vooral voor de vasectomie, steeds hoorde: "Wacht maar af, ook jij zult op een gegeven moment kinderen willen en dan zul je er spijt van krijgen". Overigens was dit constante moedergedrag van mensen om me heen ook een van de redenen voor mijn vasectomie.Maar het kan precies zijn dat je er op een dag spijt van krijgt? Ja, dat kan ik niet voor honderd procent uitsluiten. Maar zou dezelfde vraag niet gesteld kunnen worden aan iemand die besloten heeft een kind te verwekken? Want de beslissing om een biologisch kind te krijgen is volgens mij nog minder omkeerbaar dan mijn vasectomie. Ik denk dat ouders vaak bagatelliseren hoe uitdagend en moeilijk het "kind"-project kan zijn. Ik zie dit ook bij vrienden die heel open communiceren over hoe kinderen de respectievelijke relaties tussen de ouders beïnvloeden. En mocht ik er ooit echt spijt van krijgen, dan is er altijd nog de mogelijkheid om een kind te adopteren. Vooral hier in Zuid-Afrika komt dat veel vaker voor dan bijvoorbeeld in Zwitserland. In het beste geval zou het leuk zijn om mijn privileges te delen met een kind dat al geboren is.>** Maar je zou net andersom kunnen zeggen dat een nieuw leven de meest duurzame investering in de toekomst is, omdat alleen komende generaties de aarde uit de rotzooi kunnen rijden met innovatieve ideeën en nieuwe samenlevingsvormen.** Ja, natuurlijk! Nieuw leven genereert nieuwe ideeën en oplossingen! Daarom werkt mijn besluit alleen als genoeg andere mensen voor nageslacht zorgen. Wat het geval is, de wereldbevolking groeit gestaag. En hoe dan ook: De kans dat juist mijn kind dan de wereld beter zou hebben gemaakt is ongeveer net zo groot als het winnen van de loterij.Laatste vraag: zou je het opiniestuk vandaag weer schrijven? Ja, zeker. Ik denk dat het belangrijk is om controversiële kwesties en taboes aan te pakken. Maar ik zou er mogelijk voor zorgen dat het argument met de ecologische voetafdruk niet zo zwaar wordt meegewogen. Want het is een van de verschillende redenen die tot mijn besluit hebben geleid. Het cruciale is dat iedereen de vraag naar kinderen goed en zorgvuldig voor zichzelf afweegt, en zich niet onder druk van anderen of van de maatschappij gedwongen voelt om kinderen te krijgen.