Genoeg is genoeg? Hoeveel is het leven van een klein dier waard?

Laatst bij de dierenarts: "Dat is 548,46 euro." Zonder uitzondering rolde iedereen in mijn vriendenkring aan wie ik dit bedrag noemde met zijn ogen - zelfs degenen die zelf huisdieren houden.

"Zoveel geld voor zo'n klein dier?" kreeg ik altijd te horen. Want: ik heb het hier over een konijn. Het dier dat de Duitse dierenarts Ralph Rückert nu niet voor niets als twijfelachtig huisdier beschouwt. Ik heb zelf al beschreven dat konijnen worden onderschat en zijn eigenlijk luxe huisdieren. Ze zijn ook meesters in het verbergen van hun symptomen. Konijnen laten vaak pas zien hoe slecht ze eraan toe zijn als ze sterven.

Maar wat doe je met een dier dat - zoals expert Rückert beschrijft - "pervers genoeg maar half zo groot is als een stoffen konijn van Steiff, maar net zo duur kan zijn als een hond als het ziek wordt."?

Ethische vraag: waar gaat het om bij dierenliefde?

Rol je nu al met je ogen? Want: honderden euro's of franken voor een konijn? Tegenvraag: Waarom betalen mensen enkele duizenden euro's alleen al om een rashond te kopen, en dan zijn de vervolgkosten nog niet eens meegerekend?

Deze vraag vraagt om een telefoontje naar Angela Martin, een professor aan de Universiteit van Basel, filosoof en specialist in bio-ethiek. Dus, mevrouw Martin, wie heeft er gelijk: mijn vrienden die denken dat ik gek ben als het gaat om het houden van konijnen? Of ik, die ervoor zorg ongeacht het soort huisdier en er natuurlijk voor betaalt?

"Het gaat er niet om wie er gelijk heeft," zegt de expert. "Huisdiereigenaren die hun huisdier uitgebreid verzorgen, doen er goed aan als ze naar de dierenartsenpraktijk gaan en ook bereid zijn om de gemaakte kosten te betalen. Het is een feit dat zodra je een dier krijgt, het volledig afhankelijk is van mensen. Daar moeten ze zich van tevoren bewust van zijn: Wat kan ik verwachten? Ben ik bereid om voor het dier te zorgen in geval van ziekte? Voor hoeveel jaar leg ik me vast? Wat voor soort dier adopteer ik, wat zijn zijn behoeften en hoe houd ik het in een omgeving die bij de soort past? Iedereen die over dit alles nadenkt voordat hij het dier adopteert, handelt voorbeeldig."

Maar zelfs mensen met eigen huisdieren lijken onderscheid te maken tussen hun liefde voor dieren. Waarom word ik immers belachelijk gemaakt als ik mijn portemonnee wijd open trek voor de best mogelijke behandeling voor mijn konijn, terwijl fans van honden of katten elk jaar meer geld uitgeven aan hun onderhoud? De markt voor huisdiervoer groeit al jaren onafgebroken, in Zwitserland bijvoorbeeld met 14 procent per jaar. Maar als het om kleine dieren gaat, gaat de liefde voor dieren niet zo ver?

Mensen discrimineren dieren - en zijn daar niet erg consequent in

"Vanuit ethisch oogpunt heeft zo'n onderscheid geen zin. Ja, bepaalde dieren kosten meer om te kopen en te onderhouden. Maar dat zegt niets over hun waarde als individu," zegt filosoof Angela Martin. Is het een kwestie van cultuur welke investering in een dier als gepast wordt beschouwd? In de trant van: geven we veel geld uit aan een golden retriever, maar niet aan een goudvis? "We worden in dit opzicht eigenlijk cultureel beïnvloed," benadrukt Martin. "We gaan ervan uit dat mensen bovenaan staan en dat er daaronder een hiërarchie is: hoe dichter het dier bij de mens staat, hoe waardevoller het voor hen is. Maar wat betekent 'dichtbij'? En hoe rechtvaardig je dat? Dat is een volledig antropocentrische zienswijze. Vanuit ethisch oogpunt is het irrelevant. In plaats daarvan moeten we ons afvragen: gaat het goed met het dier?"

Wij mensen discrimineren dus op basis van diersoort. We behandelen bepaalde diersoorten beter dan andere.

"Maar tegelijkertijd zijn we niet erg coherent in dit speciesisme: chimpansees bijvoorbeeld staan voor ons dichter bij de menselijke soort. Maar dan zouden we ratten ook hoger moeten inschatten, omdat ze zeer intelligent zijn. Tegelijkertijd spelen psychologische factoren een rol in hoe we dieren discrimineren: Of het nu boerderijdieren zijn of dieren die we kunnen aaien."

Mensen onderschatten te vaak de kosten en de tijd die ermee gemoeid zijn

Wat echter telt vanuit ethisch oogpunt, benadrukt de expert, is alleen het welzijn van het dier. Dit betekent dat er tijdens een diergeneeskundige behandeling maar één vraag gesteld hoeft te worden: zal het individu daarna beter of slechter zijn? En niet: ga ik uit puur egoïstische overwegingen akkoord met de operatie zodat ik langer met mijn huisdier kan leven?

Van de theorie terug naar de praktijk. Naar de spreekkamer van de dierenarts: na een paar weken moest Löwi het konijn plotseling terug. Eerst de dure spoedbehandeling en tandheelkundige ingreep, en nu had zich een kaakabces gevormd. Nog een operatie met verdoving was nodig. Deze keer zou de nazorg complex en langdurig zijn. Kans op succes? Onzeker!

Ik geef toe: ik vroeg de dierenarts of het niet "beter" was om haar in te laten slapen. Haar verontwaardigde "Nee, de operatie is een kans!" legde mij en mijn schuldige geweten onmiddellijk het zwijgen op.

Bio-ethicus Martin weet hoe moeilijk het vak is: maar al te vaak worden dierenartsen gevraagd om dieren te euthanaseren omdat hun baasjes geen vakantieopvang meer kunnen vinden, de moeite die erbij komt kijken hebben onderschat of de medische kosten niet meer kunnen of willen betalen. "Maar de vraag is: moeten we zo gemakkelijk beslissen over leven en dood vanwege monetaire beperkingen? Voor de huisdiereigenaar is het de goedkopere versie. Voor de hamster, het konijn, de parkiet is het een heel leven. Zijn leven," zegt Angela Martin.

En ze voegt eraan toe: "De dood is ook het ultieme kwaad voor dieren - het ontneemt ze alle kansen om in de toekomst positieve ervaringen op te doen." Het euthanaseren van een dier moet ook vanuit dit ethische oogpunt worden beoordeeld. Overhaaste euthanasie? Volkomen ondenkbaar vanuit dit perspectief.

Wanneer is euthanasie de juiste ethische beslissing?

Op het laatst is het zo met mijn kleine huisdier afgelopen: De onkostenpagina op mijn rekening bedroeg nu in totaal ongeveer 900 euro. Ik ben vier weken bezig geweest om het geopereerde abces van mijn konijntje te spoelen. Het had het moeilijk, ik maakte me zorgen. Löwi was niet veel beter. Of toch niet? Hoe kon ik dat beslissen? Wat was echt het beste voor mijn huisdier?

In plaats van de symptomen te blijven behandelen, wilde ik eindelijk de oorzaak achterhalen die mijn huisdier zo ziek had gemaakt. Dus reisde ik naar de dichtstbijzijnde grote stad naar een gespecialiseerde kliniek met computertomografie voor kleine dieren. Natuurlijk ging dit gepaard met oogrollende opmerkingen van de mensen om me heen: "Je laat toch niet serieus een CT-scan maken van je konijn?" Ja, dat deed ik. De specialist heeft toen de oorzaak gevonden. Helaas was de prognose niet goed.

Op het laatst, nog eens 600 euro lichter, leek het ethisch gezien het beste voor mijn huisdier om hem over de Regenboogbrug te sturen. Toch werd ik op zijn laatste levensdag nog geplaagd door twijfels: deed ik wel het juiste? Kon Löwi niet nog een paar dagen, een paar weken bij ons zijn? Zou ik de enige zijn die het goedkeurde - of zou het dier het ook goedkeuren? Uiteindelijk vertrouwde ik op het oordeel van de specialist. Je zou een naaste familieleden zoals ons konijn geen leven toewensen met constante, vreselijke pijn. Moge je rusten in vrede, Löwi.