HTA9: Sony's "revolutionaire" Dolby Atmos systeem in test

Sony's nieuwe geluidssysteem heeft een ongebruikelijke aanpak. Waar ik een soundbar verwacht, staan vier grote luidsprekers en een kastje dat een mini-computer is. Sony belooft daarmee de beste soundscape die beschikbaar is voor home cinema systemen in zijn prijsklasse.

Soundbar

Sony HT-A9

504 W, 4.0.4 Kanaal

56

Soundbar

Sony HT-A9

504 W, 4.0.4 Kanaal

56

In feite wil de Japanse fabrikant een brug slaan: de HTA9 is bedoeld voor mensen die met een soundbar spelen omdat een veel duurder home cinema systeem boven de 5000 frank grens à la Klipsch en dergelijke toch niet aan de orde is. Tegelijkertijd wil de HTA9 zich onderscheiden van de soundbars - zelfs de dure. Vandaar de vier luidsprekers, die niet bepaald klein zijn, maar ook niet zo lijvig als de kastgrote luidsprekers van een home cinema systeem.

Of Sony's missie slaagt, lees je in deze test.

Groot, maar ook stijlvol

De opzet is snel. Vanuit mijn zitpositie plaatste ik de vier luidsprekers ongeveer linksvoor, rechtsvoor, linksachter en rechtsachter; de exacte plaatsing is niet zo belangrijk, daar zorgt de software later wel voor. Dit wordt geregeld door de processor, die zich in een klein apart kastje bevindt.

Een processor heeft een belangrijke taak in geluidsinstallaties. Vooral als een kamervullend geluid met geavanceerde 3D-effecten wordt beloofd, zelfs als er geen extra luidsprekers in de kamer staan - bijvoorbeeld bij soundbars. Fabrikanten maken deze belofte waar door geluid digitaal te manipuleren met ingewikkelde berekeningen en algoritmen. Hier komt de processor om de hoek kijken: hoe krachtiger die is, hoe complexer de berekeningen en hoe hoorbaar beter het geluid.

Het feit dat Sony de processor zelfs een eigen kastje geeft, spreekt voor veel rekenkracht - net als een ontvanger. Dat is goed.

Daarna selecteer ik de automatische geluidsveldoptimalisatie in het luidsprekermenu. Dit hoef je alleen te doen als je hem voor het eerst instelt. Zie het als een denkbeeldige koepel die over je heen wordt geplaatst: Ten eerste zenden de luidsprekers vreemde geluiden uit waarvan de geluidsgolven worden weerkaatst door de muren, ramen en het plafond. De microfoons in de luidsprekers vangen ze dan weer op. Met de resulterende gegevens maakt de processor een akoestisch beeld van de woonkamer. Op die manier wordt het geluidsveld - de "koepel" - geoptimaliseerd, ongeacht waar de luidsprekers ongeveer zijn geplaatst.

Het hoogtepunt: Naast de vier fysiek bestaande geluidskanalen van de luidsprekers simuleert de processor nog eens acht virtuele geluidskanalen. Dit maakt een totaal van twaalf geluidskanalen:

• Twee voorkanten
• Twee zijdelings
• Twee achterste
• Vierdekker
• Twee subwoofers

Voilà: een geluidsveld met een 6.2.4 systeem. In totaal komt het op 504 watt nominaal vermogen.

Over de luidsprekers: De beige cilinders van vier kilo zijn niet onopvallend. Ze hebben net genoeg ruimte op mijn TV-meubel naast de 65-inch TV. Niettemin vind ik ze stijlvol. Ik hou van de cilindervorm en het roosterontwerp - stoffen hoezen, die vaak op luidsprekers te zien zijn en stof aantrekken zoals licht motten aantrekt, zijn voor mij een no-go.
.
De luidspreker en de luidsprekers worden gevoed door kabels. Je moet er dus rekening mee houden dat je voldoende vrije stopcontacten en/of verlengsnoeren nodig hebt als je overweegt er een te kopen. Voor de processorbox zelf zijn echter geen extra kabels nodig; de luidsprekers communiceren met elkaar via WLAN. Het kastje wordt op zijn beurt via een meegeleverde HDMI kabel op de TV aangesloten. Zo bereikt het geluid de box en vandaar via WLAN naar de luidsprekers. Als je de HTA9 gebruikt om naar muziek te luisteren, bijvoorbeeld via Spotify, loopt alles sowieso via WLAN.

Wat zit er onder de motorkap? Veel goeds!

Het punt van de processor die geluid digitaal manipuleert is dit: Als geluid een spier is - een digitale spier - dan is te veel digitale manipulatie als anabole steroïden. Kortom: het geluid lijkt kunstmatig. Of iets esoterischer: het aangename warme gevoel bij het luisteren naar geluid of muziek ontbreekt. Daarom zijn net zo belangrijk als de processor de in de luidsprekers ingebouwde drivers, die het geluid weergeven en natuurlijk doen lijken, ondanks digitale manipulatie.

Sony heeft per luidspreker het volgende geïnstalleerd:

• Een naar voren gerichte zachte koepeltweeter voor de hogere frequenties.
• Een breedspreidende, elliptische woofer voor de middenfrequenties en de lage tonen.
• Een naar boven gerichte luidspreker voor geluid van boven.
• Twee microfoons voor geluidsveldoptimalisatie en spraakbesturing (Google Assistant en Alexa).

Daarover gesproken - de volgende verbindingen zijn beschikbaar:

• 1x HDMI 2.1 uitgang, geschikt voor ARC en eARC

• 1x HDMI 2.1 ingang
• 1x LAN
• 1x S-center uitgang

• 1x USB-interface voor updates via USB-stick

• Ingebouwde Chromecast
• Bluetooth 5.0

In tegenstelling tot bijvoorbeeld concurrent Sonos Arc, krijg je hier een extra HDMI-poort. "Halleluja," zeg ik daarop. Persoonlijk heb ik zoveel externe apparaten dat de vier HDMI ingangen op de meeste TV's al lang niet meer volstaan. De extra insteekmogelijkheid van de doos is daarom meer dan welkom.

Ook zeer welkom zijn de ondersteunde geluidsformaten:

• Dolby Atmos
• Dolby TrueHD
• DTS-X
• DTS Digital Surround
• 360 Reality Audio
• FLAC, ALAC en DSD

Bij televisie worden geluidsformaten met weinig kanalen - zoals stereo - automatisch opgeschaald en verdeeld over maximaal twaalf geluidskanalen. Ik kom hier later op terug. Bij het luisteren naar muziek daarentegen worden minder kwalitatieve formaten geupscaled naar DSEE Extreme als de muziek via WLAN naar de luidsprekers wordt gestreamd. Als deze afkortingen je niets zeggen, dan alleen dit: DSEE Extreme komt dicht in de buurt van hoogwaardige Hi-Res formaten. Wat je ook hoort op de HTA9, het zal behoorlijk goed klinken.

Hoe de theorie in de praktijk klinkt

Tijd om de cumulatieve theorie in de praktijk te testen. Ik begin met De Morgen Oorlog. De film, met Chris Pratt in de hoofdrol, gaat over een oorlog die in de toekomst wordt uitgevochten en verloren. Men reist daarom naar het verleden - ons heden - om versterking te halen in de vorm van kanonnenvoer. Daar begint mijn testscène. Het is vooral een uitdaging voor geluidsinstallaties omdat het geluid ook van boven moet komen - verticaal geluid.

Het golft en boemt om me heen terwijl bliksemschichten en paarse energievelden de poort naar de toekomst openduwen. Dan opent zich met een luide knal een wormgat boven Chris Pratt en de andere soldaten - een knal die ik volgens mij bijna boven mijn eigen hoofd kan horen. De verticaliteit in het klankbeeld is niet alleen maar goed. Het is geweldig. De ene na de andere soldaat wordt het wormgat ingetrokken. Hun verbaasde kreten weerklinken. Opnieuw verwonder ik me over de verticaliteit. Dan is het de beurt aan Pratt. Zijn vlucht door ruimte en tijd vult sonisch mijn hele huiskamer. Het zoemt. Het sist. Het knippert. Het dondert. De groep springt in de toekomst. Wat volgt is verontrustend.

Pratt, ik en tientallen andere tijdreizigers bevinden zich plotseling honderden meters boven de grond, midden in een wolk - en we storten neer. De wind sist overal vandaan. Het geschreeuw ook. Soms vanuit de voorste kuilen. Dan van de achterste. Pratt's blik gaat omlaag. Daken naderen snel; ze moeten van wolkenkrabbers zijn. Eerst botsen ongelukkige soldaten op harde steen. Botten breken. Lichamen worden samengeperst. De bas rommelt. Het dondert nog steeds om me heen. Dan zie ik dat sommigen de daken missen, blijven vallen, blijven vallen. Hun geschreeuw wordt stiller. De haren in mijn nek gaan overeind staan.

Pauze.

In pure afschuw kruip ik diep weg in mijn bank. Ik verander de film. "Blade Runner 2049". Ryan Gosling zoekt in het afgelegen San Francisco naar aanwijzingen voor zijn ware identiteit. Zijn vlucht met de shuttle is rustig. De beelden van cinematograaf Roger Deakins zijn een knaller. Vooral omdat de Vangelis-achtige muziek van Hans Zimmer uit de luidsprekers schalt. Diep. Kalmte. Anders. Zoals het moment van oneindige rust vlak voor het wakker worden dat je steeds probeert vast te houden voordat je ogen opengaan.

Het regent. Grote, zware druppels kletteren op de voorruit van de shuttle; de twee luidsprekers voor me klinken gedempt en hard tegelijk. Dan verandert het perspectief - en het klankbeeld. De shuttle is van buitenaf te zien. De regen klinkt anders. Aangenamer. Mijn hele woonkamer vullend, alsof ik me midden in het bos bevind op een koele herfstdag, waar elke druppel om me heen die een blad raakt te horen is.

Plotseling stopt de soundscape. Een bedrieglijke rust verspreidt zich: De energie van de shuttle is van buitenaf onderbroken. Stil zweeft het door de lucht, dalend. Dan sist het van linksvoor over mijn schouder naar de luidspreker rechtsachter. Iemand heeft op de shuttle geschoten - op mij! - maar miste. Ik heb slechts een moment om me te verheugen over de pure precisie van de geluidsweergave. Want: nog een schot. Deze keer is het raak. De luidsprekers piepen. Er is iets gebroken. In de film, niet in de luidsprekers. De shuttle zweeft niet langer. Het loopt vast.

Ik scheur me weer los van de film.

Een hoge prijs om te betalen

Ik zou eindeloos door kunnen gaan met dit soort voorbeelden. Zeker is dat zelfs mijn Sonos Arc met zijn twee luidsprekers en subwoofer geen kaars kan vasthouden aan de HTA9. Voor mij waren de Sonos producten de referentie als het ging om complete home cinema systemen rond de 2000 frank.

Sony's HTA3 is de beste in zijn klasse.

Sony's HTA9 klinkt niet alleen krachtiger, maar ook preciezer. Vooral in het verticale bereik - daar hoorde ik de verschillen met mijn privé-opstelling het duidelijkst. Dat is niet echt verrassend: terwijl ik alleen de Sonos Arc soundbar heb met de luidsprekers naar boven gericht, heeft de HTA9 van Sony vier luidsprekers, die ook aanzienlijk volumineuzer zijn. Dit zorgt op zijn beurt meestal voor meer giek die minder digitale manipulatie nodig heeft om kamervullend te klinken - nog iets ten gunste van de HTA9.
.
Er is ook de prijs. Toen, ten tijde van het schrijven van deze recensie op 13 januari 2022, kost de HTA9 net als nu ongeveer 1999 Zwitserse frank. Geen klein bedrag, maar toch minder dan de 2050 frank die je momenteel zou moeten betalen voor mijn home cinema setup met Sonos. En het klinkt nog beter. Slechts af en toe had ik te kampen met korte uitvallen. Drop-outs die mogelijk te wijten waren aan WLAN-interferentie. Maar ze duurden nooit lang genoeg om mijn mening significant te beïnvloeden.

Conclusie: Ik beveel het ten zeerste aan

Sony beloofde me een geluidsrevolutie toen ik dit testtoestel ontving. Zo euforisch zou ik het niet willen uitdrukken. Niettemin bracht de HTA9 me in vervoering. Het was gemakkelijk op te zetten en de luidsprekers zijn visueel aantrekkelijk. En het geluid is inderdaad superieur aan dat van mijn huidige home cinema systeem met soundbar - al is het niet bepaald revolutionair.
.
In termen van prijs wordt sommigen misschien de adem ontnomen. Niet Sonos-kopers, die gewend zijn aan duur. Maar de Samsung HW-Q950A klinkt vergelijkbaar, althans op papier - en kost "slechts" 1299 frank. Ik heb het nog niet getest. Daarom kan ik geen vergelijkingen trekken. Misschien test ik het hierna?