Wandelen met kinderen: Plezier of frustratie?

Als kind ging ik ook af en toe met mijn ouders wandelen. Maar het zou een leugen zijn om te zeggen dat ik een beschadigd wandelkind was dat door mijn ouders regelmatig heuvels en toppen op werd gesjouwd. En toch was ik als jongen al besmet met het wandelvirus. Op het laatst toen ik op de padvindersschool zat, kon je niet om de Zwitserse nationale sport nummer één heen. Ik heb bijzondere herinneringen aan de tweedaagse wandelingen tijdens het zomerkamp. De zogenaamde wandelingen waren het hoogtepunt van elke solo, al was het meestal alleen achteraf. Op het moment zelf waren het vaak grenservaringen. Al moe na een week zomerkamp, getekend door de spanningen van het kampleven en geplaagd door de eerste tekenen van heimwee, was het tijd om de rugzak in te pakken voor de tweedaagse trektocht - zonder de steun van de ouders. Het spreekt vanzelf dat menig rugzak niet bepaald ideaal verpakt was, namelijk veel te zwaar, want volgepropt met voedsel uit het voedselpakket. Menig verkenner bereikte tijdens deze trektochten zijn fysieke en mentale grenzen. Maar toen de wandeling eenmaal voorbij was, was de trots op wat ze bereikt hadden des te groter
.
Mijn zoon gaat komende zomer op zijn eerste scoutszomerkamp. Als een soort training gingen we deze herfstvakantie op onze eerste SAC-huttentocht. En omdat het gemakkelijker is om in een groep te wandelen - en dat geldt vooral voor kinderen, zoals alle ouders kunnen bevestigen - begonnen we het "experiment" met twee gezinnen. Om precies te zijn vergezelde mijn vriend Flo mij met zijn drie dochters. Het plan was een driedaagse tocht in de Alpstein met drie tot vier uur wandelen per dag. Gewoon niet te veel om mee te beginnen. Dat was ons idee, om het verlangen van de kinderen om te wandelen niet te bederven nog voordat ze hun wandelschoenen hadden aangetrokken.

Zal ik de rugzak van mijn zoon wel of niet afdoen?

Al met al hebben we iets minder dan 3000 hoogtemeters en 20 kilometer wandelen voor de boeg. Dat komt overeen met ongeveer een tiende van wat mevrouw en mijnheer Zwitsers gemiddeld per jaar wandelen. Want je moet het weten: Wandelen is de Zwitserse nationale sport bij uitstek: volgens de website "Wandern in Zahlen" wandelt de Zwitserse bevolking van 15 jaar en ouder naar schatting 200 miljoen uur per jaar. Bij een geschatte gemiddelde wandelsnelheid van vier kilometer per uur betekent dit dat jaarlijks bijna 800 miljoen kilometer wordt afgelegd. Teruggerekend naar elke individuele vrouwelijke wandelaar komt dit neer op ongeveer 200 gewandelde kilometers per jaar - gemiddeld.
.
Maar voordat de wandelschoenen in gebruik worden genomen, nemen we de trein en de postbus naar Wildhaus in de regio Toggenburg in St. Gallen. Het is niet verrassend dat onze kinderen echt genieten van dit deel van de "wandeling". Terwijl buiten het prachtige herfstlandschap voorbij glijdt - de Indiase zomer zal zich de komende drie dagen van zijn beste kant laten zien - wordt een aanzienlijk deel van de lunch al in de treincoupé genuttigd.

Dan de eerste mijlpaalbeslissing. Moeten we de eerste 300 meter omhoog lopen vanaf Wildhaus of de gondel nemen? Een retorische vraag, vooral als je je kinderen bij zo'n besluitvormingsproces betrekt. Natuurlijk nemen we de gondel, wat al een behoorlijk gat slaat in ons wandelbudget. Eenmaal boven is er een laatste toiletpauze en dan zijn we eindelijk weg.

De vaders, wetend wat de dag nog in petto heeft, lopen ontspannen weg. De kinderen, niet wetende dat ze nog 700 hoogtemeters moeten klimmen, rennen uitbundig vooruit, onze waarschuwende woorden negerend. Geflankeerd door imposante rotswanden gaan we in een rustig tempo vooruit.

Aan de voet van de eerste giftige beklimming met 19 serpentines nemen we een lunchpauze en maken we een vuurtje. Nu is het tijd om energie te krijgen door te eten. Eten is belangrijk. Maar hoeveel en vooral wat, als er even later een steile klim komt? Het is goed mogelijk dat de daaropvolgende beklimming zwaar zal zijn voor onze kinderen, want het mengsel van braadworst, chocoladekoekjes, mini-pics en chips blijkt een minder dan ideale energiebron. Na de tweede bocht hoor ik Flo's dochter vragen: "Papa, is het nog ver? Waarop hij vriendelijk doch beslist antwoordt. "Het is nu beslist te vroeg voor die vraag!"

Nadat mijn zoon verschillende keren dicht bij het instorten kwam - althans dat beweerde hij - bereiken we eindelijk de tussenhoogte. Verderop op de pas, nog eens 200 meter hoger, zien we de "Zwinglipasshütte" al liggen. Maar wat betekent het hier al: "Waaaaaaaaaas, zo ver moeten we nog wandelen", klinkt het bijna eenstemmig. Het moet hier vermeld worden: Alle kinderen dragen een kleine, relatief lichte rugzak.

En prompt zit ik met een dilemma: moet ik de rugzak van mijn zoon afnemen omdat hij echt aan het eind van zijn Latijn is en ik hem daarmee een plezier zou doen? Of zou het niet eerder in zijn nadeel zijn omdat hij moet leren op zijn tanden te bijten? Het is immers niet goed voor mij als vader om elk obstakel van zijn pad te verwijderen. Toch kies ik voor het eerste. En zie: met het doel voor ogen rennen de kinderen letterlijk naar de top. Ik daarentegen sleep me in de warme middagzon naar de SAC-hut met mijn toch al zware rugzak (het gezinsgewicht rust letterlijk op mij) en die van mijn zoon, waar ik begroet word door vijf stralende kinderen.

Geheimtip: wandel als groep en je krijgt een kamer voor jezelf

Niet alleen voor de kinderen, maar ook voor Flo en mij is een SAC-hut nieuw terrein. Barbara en Bruno begroeten ons hartelijk. We zijn de eerste gasten van ongeveer 28 wandelaars die het gastpaar die avond verwacht.

Ongecompliceerd, maar standvastig, laat Bruno ons kennismaken met de regels van de hut. Ons geluk: omdat we met zijn zevenen zijn, krijgen we een eigen kamer. God weet, dat is geen vanzelfsprekendheid, want bij elke overnachting in een SAC-hut is massaverblijf de regel.

De bedden zijn snel opgemaakt en er is voldoende tijd om op het terras voor het diner te genieten van het adembenemende uitzicht - inclusief de Churfirsten. Het diner wordt geserveerd om 18.30 uur precies. De kinderen zijn dolblij. Na een pittige soep worden croissants met kaas belegd. Precies het ding na zo'n vermoeiende dag. Als dessert hebben we chocolademousse. Nou, ik denk dat het een mousse moest zijn. De consistentie ervan deed veel meer denken aan een cementmassa. Maar hé: wie wil hier zeuren? Ook al doet de moderne Zwinglipasshütte meer denken aan een berghotel, we zitten nog steeds in een SAC-hut op 2000 meter.

Hutwachter Bruno vertelt dat ze omwille van het milieu het aantal helikoptermateriaaltransporten zo laag mogelijk willen houden. Daarom vindt eind juni de "Tragete" plaats, waaraan dit jaar ongeveer 150 mensen deelnamen. Het materiaal werd per kabelbaan vervoerd naar een alpenhut, vanwaar de bijna tien ton in ongeveer 20 minuten naar de Zwinglipashut werd gedragen. Nadat we voor de laatste keer de avondsfeer op het terras hadden opgezogen, gingen we, totaal uitgeput - de volwassenen met een paar glazen rode wijn op - al om 21.00 uur liggen
.

Helaas is van slapen voorlopig geen sprake. Helaas is er een toilet aan de andere kant van de muur. Telkens als iemand papier uit de automaat trekt, rammelt het alsof Murmeli wordt opgejaagd met een machinegeweer. Bij navraag hierover belooft Bruno, de beheerder van de hut, de papierautomaat te verplaatsen.

Appenzellse gastvrijheid - of hoe de herbergier me op mijn plaats zette

Ik heb toch goed geslapen en, zo leer ik 's morgens, de kinderen ook. Na het ontbijt gingen we om ongeveer 10 uur op weg naar de tweede etappe. Maar wacht: eerst moet de blaar op de hiel van mijn dochter worden doorgeprikt en vakkundig worden afgedekt met een pleister.

De tweede dag van de wandeling belooft relatief gemakkelijk te worden, want het is bijna allemaal bergafwaarts naar de Fählensee. Het goede van de relatief korte wandeling van drie uur: Er is altijd voldoende tijd voor pauzes. En dat is precies waar de kinderen dol op zijn. Spelenderwijs de omgeving verkennen. Ondertussen ergeren Flo en ik ons eraan dat we geen verrekijker hebben meegenomen. Want ver op een bergkam - we zijn net de kantonale grens over en zijn nu in Appenzell - spotten we wezens, maar kunnen niet beoordelen wat voor wezen het is.

Een half uur later is de zaak echter duidelijk. Mijn arendsoog heeft een kudde gemzen gespot. Verbaasd zitten we aan de voet van een enorme rotswand en zien de dieren grazen. Een aangenaam gevoel van geluk en dankbaarheid overvalt me dat ik mijn kinderen deze momenten van rust in de natuur kan geven.

Eindelijk: We hebben de Fählensee bereikt, aan het eind waarvan we stoppen bij de Beiz. Eigenlijk wilde ik een vuurtje stoken om onze worstjes te roosteren en had al een plek gevonden waar mensen al hadden gebarbecued. Maar zodra het vuur is aangestoken en de eerste rook begint op te stijgen, komt de boze waardin uit de herberg snellen. Ze zegt me in niet mis te verstane bewoordingen dat ik hier geen vuur mag stoken. Natuurlijk mag je hier geen vuurtje stoken, denk ik, want je wilt niet het risico lopen dat mensen niet consumeren in het restaurant. Ze bespaart me tenminste de vernedering om toe te geven dat ik toch geen fatsoenlijk vuur had kunnen maken met het weinige hout dat ik kon vinden.

We brengen uiteindelijk bijna vier uur door in de bergherberg, wat te danken is aan het feit dat onze etappebestemming, de Hundsteinhütte, slechts 100 meter verder op, in het zicht ligt. Terwijl de kinderen zich vermaken op de speelplaats, trakteren de vaders zichzelf op een paar biertjes en een koffie Lutz voor de laatste meters. Ik maak van de gelegenheid gebruik om het boek "Appenzeller Witze" (Appenzeller moppen) door te bladeren en merk dat ik aan moppen als deze moet denken: "Grootvader, waarom noem ik onze Schprooch anaad Mueterschrooch?", zegt Seppli. "Laat je vader er geen woord tussen krijgen," zegt je grootvader.

Hutmeester Peter: Van burn-out naar perfecte gastheer

Kort na 4 uur hebben we de Hundsteinhut bereikt. Peter, de huttenwachter, is aan het koken en kan niet voor ons aankomers zorgen. Laat maar, we nemen nog een biertje voor de vaders, terwijl de kinderen de omgeving verkennen. De avondzon baadt het landschap in een warm licht, en onder ons ligt de spiegelachtige Fählensee. Het oordeel van de kinderen over de tweede hut is snel duidelijk: hoewel hij niet zo afgelegen ligt en niet hetzelfde uitzicht heeft als zijn voorganger, scoort hij punten voor eerlijke hut-charme.

En ook huttenwachter Peter draagt bij aan de sfeer. Acht jaar geleden kreeg de nu 67-jarige ondernemer een burn-out die hem dwong een nieuwe koers uit te zetten. En zo nam hij drie jaar geleden het stokje over als huurder van de Hundsteinhütte.

En dat doet hij met veel passie. Zijn mengeling van hartelijkheid en vaderlijke strengheid valt goed bij de kinderen. Weer hebben we geluk en krijgen we als groep van zeven een kamer voor onszelf.

Zoals op de eerste avond is een van de hoogtepunten voor de kinderen het klaarmaken van het nachtkamp. Dit houdt bijvoorbeeld in dat ze de kussens bedekken met de meegebrachte kussenslopen en de eveneens meegebrachte tijkslaapzakken uitspreiden.

Om half zeven eten we. Nu wordt duidelijk waarom Peter geen tijd had om ons en de andere zes gasten meteen te begroeten. Het menu dat hij tevoorschijn tovert is gewoonweg fantastisch. Eerst is er een pittige prei- en erwtensoep, gevolgd door een heerlijke salade en het hoofdgerecht: Pasta met een fijne kip- en champignonsaus. Als dessert is er een ananas-vanille mousse die deze keer zijn naam verdient. En omdat het zo gezellig en fijn is, is er een fles rode wijn voor de vaders - slapen moet vandaag beslist geen probleem zijn.

Mijn argumenten werken niet, dus komt de huttenwachter mij te hulp

Dag 3: We hebben allemaal vrij goed geslapen en de pijnlijke spieren en pijnen van de eerste twee dagen vallen mee. Om acht uur ontbijten we. En ook hier scoort Peter verschillende punten als gastheer. Enerzijds is er zijn zelfgebakken brood en anderzijds de zelfgemaakte Birchermüesli.

Geen wonder dat hij het niet op prijs stelt als hij bij het samenstellen van de gebruikte vaat nog een broodkorst ontdekt die mijn dochter heeft laten liggen. "Ik heb mijn kinderen altijd verteld dat er niet zoiets bestaat als hard brood. Hard is alleen als je geen brood hebt." Zelfs als het op een vriendelijke manier wordt gebracht: de boodschap dringt door. Een blik op de wandelkaart en de geplande route naar Brülisau belooft weinig spannends - althans voor mij. Want het loopt min of meer onspectaculair door een deels schaduwrijke vallei. Ik kijk verlangend naar de overkant, waar een wandelpad hoog op de kam naar de Hoher Kasten leidt. Van daaruit zou een kabelbaan ons ook naar Brülisau brengen. Maar al het overhalen, overtuigen en argumenteren heeft geen zin: de kinderen - en tot mijn grote teleurstelling ook Flo - zijn niet van de saaie route af te brengen. "Stick to the plan": Flo eindigt de discussies met deze belabberde managerszin - totdat Peter mij onverwacht te hulp schiet. Hij wil weten waar de wandeling ons vandaag brengt. "Maar als hij erachter komt welke route we willen nemen om onze bestemming te bereiken, grijpt hij heftig in: "Kinderen, ik zeg jullie, als jullie de bergkamwandeling kiezen, worden jullie beloond met een fantastisch uitzicht. En er is zelfs een draaiend restaurant op de Hoher Kasten." Ik weet niet hoe Peter het voor elkaar kreeg - en ja, ik was eerlijk gezegd een beetje beledigd - maar binnen enkele seconden had hij iedereen aan het denken gezet. We pakken eigenlijk de route aan, die weliswaar zwaarder is, maar zoveel mooier.

De snelweg op de heuvelrug is een zware

Zelfs als de anderen het niet graag toegeven: De verandering van route was zo de moeite waard. Na het passeren van de Fählensee bereiken we na een goed half uur de pas "Letzi Saxerlücke".

Nog een kwartier later staan we op de top van de heuvelrug. We worden beloond met een fantastisch uitzicht op het Rijndal, waarvan het grootste deel nog onder een deken van mist ligt.

Vanaf nu is het min of meer rechtdoor naar de Hoher Kasten - denken we. Misschien ook omdat Peter had gesproken over een ware snelweg toen we hem vroegen of het wandelpad bijzonder bloot lag. Dat is het echt niet, maar om van een snelweg te spreken is wat overdreven. Het wandelpad slingert zich eerder langs de rotswand, soms een beetje naar beneden, soms een beetje naar boven. Ik sta er versteld van hoe onze kinderen zelfs op de derde dag bijna geen tekenen van vermoeidheid vertonen.

En met plezier kijk ik steeds weer de helling af, waar ver en deels in de schaduw onze oorspronkelijke route ligt. Na ongeveer drie uur bereiken we eindelijk de Hoher Kasten, waar de laatste klim naar het bergstation een echte uitdaging is. Maar zelfs deze laatste giftige gang beheersen onze kinderen zonder klagen.

Aan het eind ging het niet meer om het draaiende restaurant

Top, de grote verrassing: opeens draaide alles niet meer om het draaiende restaurant, wat eigenlijk de doorslag gaf voor de routewijziging. Trots, maar ook moe, willen de kinderen maar één ding: naar huis. Tot opluchting van de vaders gaan de kinderen - in Appenzell liefkozend "Gofen" genoemd - gratis met de grote gondel naar het dal. Want ook een huttentocht is niet goedkoop. Twee nachten met halfpension kostten me 300 Zwitserse francs - exclusief de 5 kilo snacks bestaande uit snoep, mini-pics en chips.
Over kilo's gesproken.
Apropos kilo's: het enige wat mij na drie dagen pijn doet is mijn rug in de lendenstreek. Geen wonder, de rugzak was niet helemaal licht voor deze niet geringe tocht. We gaan met de bus en de trein naar huis. Terwijl de kinderen een laatste spelletje "Arschlöchle" spelen in de treincoupé, trakteren de vaders zichzelf op een laatste biertje. De coupés voor en achter ons blijven leeg, wat waarschijnlijk te wijten is aan het feit dat we na drie dagen wandelen zonder douche allemaal niet bepaald naar frisse lelietjes-van-dalen ruiken. Bij het eindpunt staat s'Mami al te wachten. Mama trouwens, die tot mijn vreugde blijkbaar niet nerveus werd, zelfs niet nadat we 24 uur onbereikbaar waren door een radio black-out. Ik geef het toe: ik ben er een beetje trots op dat ik twee vermoeide maar verder ongedeerde kinderen thuisbreng bij mijn vrouw. In het volgende uur zeg ik niet veel, wat niet in de eerste plaats aan mijn vermoeidheid ligt. Nee, mijn kinderen hebben zo veel spannende dingen aan hun moeder te vertellen dat ik gewoon geen tijd heb. Een aangenaam gevoel stroomt door mijn vermoeide en gehavende lichaam. En eerlijk gezegd ben ik ook een beetje verbaasd over hoe moeiteloos en duidelijk met veel plezier de kinderen drie dagen lang hebben gewandeld. Ik ben gewoon blij dat ik de fascinatie en liefde voor de bergen en de natuur wat dichter bij mijn kinderen heb kunnen brengen.

Ik weet bijna zeker dat het niet onze laatste huttentocht zal zijn. En voor de volgende keer weet ik ook wat als lokkertje kan trekken voor een wat uitdagender route: een draaiend restaurant.

Cartoon: Stephan Lütolf