Wat maakt een foto "echt"?

Samuel Buchmann

21/3/2023

Vertaling: machinaal vertaald

Tot voor kort had ik duidelijke verwachtingen van wat er zou gebeuren als ik op de ontspanknop van een camera drukte. De laatste controverse rond de te scherpe foto's van de Samsung Galaxy S23 van de maan heeft echter laten zien dat ik er nog eens over na moet denken.

"Samsung betrapt op het namaken van zoomfoto's van de maan," stond er in een kop die ik onlangs tegenkwam. Bij nader inzien is de bewering echter niet goed of fout. In plaats daarvan roept het de volgende vraag op: wat maakt een foto "echt"? En doet dat er eigenlijk wel toe?

Een overdreven scherpe maan

De Samsung Galaxy S23 Ultra maakt verbazingwekkend scherpe en gedetailleerde foto's van de maan - bijna té scherp en gedetailleerd. Met dit in gedachten maakte een Reddit-gebruiker een serie testopnamen van een extreem lage-resolutiefoto van de maan. De resulterende afbeelding bevatte details die niet bestonden in het bronmateriaal. Dit leidde vervolgens tot de veronderstelling dat de beeldverwerkingssoftware van de Galaxy al bestaande afbeeldingen van de maan uit een database had gehaald en die op zijn foto's had geplakt. Niet onmogelijk, gezien het feit dat slechts één kant van de maan zichtbaar is vanaf de aarde. Ongeacht in welke fase de maan zich bevindt, hij ziet er altijd identiek uit.

Maar deze uitleg snijdt niet helemaal. Toen dezelfde Reddit-gebruiker een grijs vierkant op de maan photoshopte, was hetzelfde vierkant zichtbaar toen ze het beeld fotografeerden. Maar in plaats van er uniform uit te zien, vertoonde het ineens de textuur van de maan. Samsung knoopte zichzelf in de knoop in zijn geschreven uitleg en noemde "superresolutie", "AI deep learning" en "detailverbetering" in een poging om de functie geavanceerde beeldverwerking te noemen. Controverses als deze zijn overigens niets nieuws; soortgelijke foto's van de Galaxy S21 Ultra lieten al twee jaar geleden de tongen spreken.

Samsung's maanfoto's vervagen de grens tussen werkelijkheid en vervalsing. De telefoon herkent de maan in superzoom-modus - zelfs als het alleen maar een foto van de maan op een scherm of afdruk is. Als ik een foto maak, is het resultaat een wazig beeld van de maan, dat de AI vervolgens oppoetst met reeds bestaande maanfoto's. Dus hoewel de S23 Ultra maanfoto's niet volledig vervangt, voegt het wel dingen toe die de camera technisch niet kan vastleggen. In principe zijn de scherpe foto's van de maan accuraat, ook al komen ze niet alleen van de telefoon.

De arbitraire grens tussen echt en nep

Verhalen de foto's van de smartphone de werkelijkheid of zijn ze nep? Je zou dezelfde vraag kunnen stellen met betrekking tot andere kwesties. Hoe zit het met het feit dat bepaalde telefoons een zachte huidmodus hebben? Of dat de AI van TikTok sinds kort in staat is om mijn hele gezicht te vervangen door een "mooiere" versie, compleet met kaakchirurgie? En is dat anders dan het airbrushen van een puist in Photoshop?

De grens tussen echt en nep is arbitrair. Foto's en video's geven nooit de werkelijkheid weer - dat proberen ze alleen maar. Hun interpretatie ervan komt dicht in de buurt van die van het menselijk oog. Of dat ook echt de bedoeling is, staat ter discussie - iets waarover al wordt gediscussieerd sinds de fotografie werd uitgevonden. Met de mogelijkheden van digitale beeldverwerking heeft de vraag een nieuwe dimensie gekregen. En nu, met de opkomst van AI-gebaseerde filters en functies, vindt er een nieuwe paradigmaverschuiving plaats.

Het is geen kwestie van "goed" of "fout". Er zijn echter drie vragen die ik bij elke afbeelding stel:

1. Wat probeert het beeld te doen?
2. Komt het niveau van beeldbewerking overeen met dit doel?
3. Is de afbeelding een eerlijke weergave?

Het doel: documentatie, herinnering of kunst?

Een foto kan verschillende doelen hebben. Aan de ene kant van het spectrum staan documentaire beelden, zoals die gebruikt worden in de fotojournalistiek of persfotografie. Het doel? Een foto zo vrij mogelijk van de invloed van de fotograaf en zo dicht mogelijk bij de menselijke waarneming. Aan de andere kant is er de kunst, waar alles kan. In de kunstwereld hoeft een foto er absoluut niet realistisch uit te zien. Het is gewoon de uitdrukking van een creatieve visie.

De rest - vakantiefoto's, headshots van beroemdheden, productfoto's van een biertje - valt tussen deze twee uitersten in. Hoewel deze voorbeelden verankerd zijn in de werkelijkheid, kunnen ze er in meer of mindere mate van afwijken. Het maakt me eigenlijk niet uit of een zonsondergang er op een smartphone precies hetzelfde uitziet als in het echt. Het belangrijkste is dat de foto herinneringen kan oproepen aan de plek waar hij is genomen.

Fotobewerking: optimalisatie vs. manipulatie

Als het doel van de foto duidelijk is, heb ik verschillende verwachtingen van hoe een foto wordt bewerkt of veranderd.

Aan de documentaire kant van het spectrum is het doel duidelijk. Het enige wat ik doe is zachtjes kleuren en toonwaarden aanpassen om de foto zo dicht mogelijk bij de werkelijkheid te krijgen. Old school puristen beweren dat zelfs dit een stap te ver gaat. Ik denk dat dat een misvatting is. Zelfs in de tijd van analoog waren er sterke verschillen in kleur tussen de ene film en de andere. En in de digitale wereld is elk beeld het resultaat van een specifieke sensortechnologie die is afgestemd op de kleur-, contrast- en helderheidsspecificaties van de fabrikant. Het enige verschil met het zelf ontwikkelen van beelden is het verlies van controle. Dat gezegd hebbende, breng ik geen structurele veranderingen aan in documentaire foto's. Elektriciteitsmasten blijven staan, hoe lelijk ook.

Het duurt ook niet lang om de regels van de artistieke benadering uit te leggen - er zijn er geen. De Zwitserse landschapsfotograaf Fabio Antenore maakt hyperreële beelden. Hij componeert ze door meerdere belichtingen te gebruiken en voegt daarna lichteffecten toe. Objecten die esthetisch niet goed in het beeld passen worden gewist. Dit is allemaal geen probleem bij dit soort fotografie. Als je iets mooi vindt, mag het.

In het midden van het spectrum ontstaan spanningen. Wat zijn de regels voor een Vogue-cover? Deze foto's zijn meestal het resultaat van uitgebreide belichting, professionele make-up en ingrijpende bewerking. Bij modefotografie is er geen ruimte voor huidimperfecties; zelfs gezichtsstructuren worden vaak geoptimaliseerd. En hoe zit het met foto's op sociale media? Op de profielen van Instagram influencers zie ik een perfecte wereld. Een perfect stel op een perfect strand op Bali. Wat ik niet weet is in hoeverre het beeld door AI is gemanipuleerd. Is dit de originele lucht? Zijn de mensen echt zo mooi? Was het strand zo schoon?

Eerlijkheid: weet ik wat er op de foto gebeurt?

Dit gebrek aan kennis illustreert de echte uitdaging in de fotografie van vandaag: een gebrek aan transparantie. "Is dit beeld echt?" is de verkeerde vraag. De juiste is: weet ik hoe dit beeld tot stand is gekomen?

Het antwoord daarop is vaak "nee". Dit wordt vooral problematisch als de verwachting van de kijker niet overeenkomt met de beweegredenen van de fotograaf. In bepaalde gevallen zijn regels ontworpen om dit te voorkomen. Ik mag bijvoorbeeld verwachten dat een persfoto niet structureel gemanipuleerd is. Als een fotograaf een foto op deze manier zou veranderen, zou hij de richtlijnen van elk fotoagentschap overtreden. In andere gevallen impliceert de context van het beeld het doel ervan - bij een tentoonstelling van Fabio Antenore zou ik weten dat de beelden bedoeld waren om emoties over te brengen, niet de werkelijkheid.

Op veel plaatsen zijn er echter geen duidelijke regels. Als ik een profielfoto zie op sociale media, ga ik er meestal van uit dat de persoon er in het echt ook zo uitziet. Als je ooit op een datingapp hebt gezeten, weet je dat dit niet noodzakelijkerwijs het geval is. Ben ik naïef om de nauwkeurigheid van een documentaire te verwachten als ik foto's bekijk op een dating app? Of is het de schuld van de ander en zijn of haar bewerkte foto's? Wat is normaal? Het zou niet uitmaken als ik tenminste wist wat de ander probeerde te bereiken met de foto.

Verlies van controle

De geschiedenis van de fotografie is er altijd een geweest van ambiguïteit, misleiding en misverstanden - tussen mensen. En nu heeft de levendige maan van Samsung zich in de mix gemengd en alles opnieuw veranderd.

Het verandert alles omdat het een totaal nieuwe dimensie van intransparantie symboliseert. Nu tast niet alleen de kijker in het duister als het gaat om de oorsprong van een foto, maar ook de fotograaf. Zelfs na het lezen van de uitleg van Samsung begrijp ik niet helemaal wat er in de Galaxy S23 gebeurt als ik hem naar de lucht richt. Het is een duistere combinatie van meervoudige belichtingen, digitale beeldverwerking en AI-algoritmes die materiaal uit een onbekende database toevoegen. Hoewel de "scene optimiser" die hiervoor verantwoordelijk is kan worden uitgeschakeld, is deze standaard geactiveerd.

De scherpe maan is slechts het topje van de ijsberg. YouTuber Marques Brownlee vat in de onderstaande video verschillende voorbeelden van AI-beeldoptimalisatie samen. Een Xiaomi-telefoon laat je huid er bijvoorbeeld zacht uitzien en kan je lippen voller laten lijken. Apple's iPhone verandert nog geen structuren. Het heeft echter een tijdje geleden besloten dat schaduwen een slechte zaak zijn en neemt nu zijn toevlucht tot meervoudige belichtingen als het contrast te sterk is. Ik heb geen controle over wanneer het dat doet.

Tijd voor een heroverweging

Ik zou me druk kunnen maken over dit verlies van controle. Maar als ik dat zou doen, zou ik me gewoon vastklampen aan een tijdperk dat op zijn retour is. In plaats daarvan ben ik de dingen aan het heroverwegen: Ik heb altijd een bepaalde verwachting gehad van wat een camera zou doen als ik op de ontspanknop drukte. Dat is nu aan het veranderen.

Hoe beter automatische beeldverwerkingsalgoritmen worden, hoe ingrijpender hun automatische wijzigingen zullen zijn. In de toekomst maak ik geen foto meer - ik vraag mijn apparaat om een suggestie voor de scène. Deze suggestie is afhankelijk van het model smartphone. Het niveau van AI-interventie dat ik prefereer is puur een kwestie van smaak. Die interventie hoeft niet slecht te zijn - het biedt ook nieuwe mogelijkheden. En wat wij als samenleving over het algemeen prefereren, zal de nieuwe norm worden.

Zouden foto's als deze echt zijn of niet? Mij maakt het niet uit. Het enige wat ik wil is meer eerlijkheid - van zowel fotografen als smartphonefabrikanten.

Samuel Buchmann

Senior Editor

Samuel.Buchmann@digitecgalaxus.ch

Mijn vingerafdruk verandert vaak zo drastisch dat mijn MacBook hem niet meer herkent. De reden? Als ik me niet vastklamp aan een beeldscherm of camera, dan klamp ik me waarschijnlijk aan mijn vingertoppen vast aan een rotswand.

Deze artikelen kunnen je ook interesseren