Alienware AW3225QF getest: het begin van een nieuw tijdperk

De Dell Alienware AW3225QF vertegenwoordigt een nieuwe klasse monitoren: 32 inch, OLED, 4K resolutie en 240 Hertz beeldsnelheid. Het combineert een hoge pixeldichtheid met perfect contrast en snelle responstijden. Alienware maakt gebruik van een QD OLED paneel van Samsung. Meer informatie vind je hier:

Eerst moet ik de olifant in de kamer aanpakken: We hebben de AW3225QF nog niet in ons assortiment. Waarom dat zo is? Ik weet het niet. Ons productmanagement werkt eraan, maar de wegen van het distributiebeleid zijn ondoorgrondelijk. De monitor kost momenteel 985 frank of 1119 euro bij de fabrikant. Gelukkig kreeg ik van Dell toch een testexemplaar. (Update: De monitor is nu ook te bestellen bij ons).

De belangrijkste kerngegevens op een rij:

• Formaat: 31,6 inch, 16:9, 1700R Curve, glanzende coating
• Resolutie: 3840 × 2160 pixels, 140 ppi pixeldichtheid
• helderheid: 250 nits (SDR), 1000 nits piek (HDR)
• Kleurruimtedekking: 100% sRGB, 99% DCI-P3
• Beeldfrequentie: 240 Hertz
• Reactietijd: 0,03 ms grijs naar grijs
• Signaaloverdracht: HDMI 2.1, DisplayPort 1.4 (DSC)
• Adaptive Sync: compatibel met Nvidia G-SYNC, AMD FreeSync

Als eerste monitor in zijn soort, kijk ik bijzonder goed naar de Alienware AW3225QF. Mijn verwachtingen zijn hooggespannen, want het nieuwe paneel is de afgelopen maanden gehypet als de messias van de monitortechnologie.

Ontwerp: Curve als uniek verkoopargument

De AW3225QF is een speciaal geval. Het is de enige van alle aangekondigde 4K OLED's die gebogen is. Alienware buigt het paneel zeer matig met een radius van 1700R. De kromming komt dus overeen met een doorsnede van een cirkel met een straal van 1,7 meter.

Heeft het de kromming nodig? Nee. OLED-schermen hebben zo'n goede kijkhoekstabiliteit dat kleurverschuivingen in het dagelijks leven sowieso niet voorkomen op een 32-inch scherm. De ervaring is ook niet "meeslepender" of op een andere manier beter. Het enige voordeel dat ik zie is bij multi-scherm setups. Het ziet er beter uit met gebogen beeldschermen dan met twee platte en een knik ertussen.

Zit de kromming in de weg? Ook niet. Het is zo subtiel dat het me na korte tijd niet meer opvalt. Al met al zie ik de kromming niet als een argument voor of tegen de Alienware AW3225QF in vergelijking met vergelijkbare modellen.

De rest van het ontwerp is typisch voor het merk. De basis en achterkant zijn gemaakt van zwart en wit plastic. Aan de achterkant lichten een klein buitenaards hoofd en het nummer 32 op in vrij instelbare kleuren. Kabels kunnen door de standaard worden gelust. De afwerking maakt een solide indruk en de monitor staat stabiel op tafel.

De keuze aan aansluitingen voor signaaloverdracht is mager. Alienware beperkt het tot een minimum met twee HDMI 2.1 en één DisplayPort 1.4. Sommige andere fabrikanten voorzien hun 4K OLED's van USB-C of DisplayPort 2.1.

Beeldkwaliteit: kan gezien worden

Wat nu volgt gaat diep op de materie in. De metingen met professionele tools van Portrait Display maken een objectieve categorisatie van de beeldkwaliteit mogelijk. Als je niet geïnteresseerd bent in de details en diagrammen, kun je de volgende korte versie lezen en vervolgens naar het hoofdstuk "Gaming" scrollen.

De belangrijkste bevindingen in het kort:

• helderheid:Het nieuwe QD OLED-paneel is niet helderder dan vorige generaties - maar het is helder genoeg in de meeste situaties.
• Contrast: Het contrast is uitstekend, het zwartniveau is perfect zoals gebruikelijk bij OLED's. Donkere grijstinten worden een beetje uitgebleekt. Donkere grijstinten worden een beetje uitgewassen.
• Reflecties: De glanzende coating van het scherm is nauwelijks gevoelig voor reflecties en zorgt ervoor dat het beeld er in donkere kamers scherp uitziet. Overdag lijkt zwart op het QD OLED paneel iets minder diep dan op WOLED monitoren.
• Kleuren: De AW3225QF dekt zowel SDR- als HDR-kleurruimten uitstekend. De kleurnauwkeurigheid in de standaard beeldmodus is goed, maar niet uitmuntend. De creatormodus voor meer nauwkeurigheid lijkt buggy te zijn.
• HDR: De piekhelderheid is hoog, maar alleen in zeer kleine testvensters. Dolby Vision heeft weinig nut door Microsofts gebrekkige Windows-implementatie, maar kan sinds de nieuwste firmware worden uitgeschakeld.

helderheid en contrast: zeuren op hoog niveau

Samsung's derde generatie QD OLED paneel heeft dezelfde helderheid als zijn voorgangers. Het bereikt 250 nits volledige schermhelderheid in de hoogste stand, wat in de meeste situaties voldoende is. Alleen als de zon buiten schijnt zou ik iets meer willen aan mijn tafel naast het raam.

Alienware gebruikt geen dynamische helderheid in SDR-modus. Dit betekent dat zelfs als de witcomponent afneemt (om precies te zijn het Average Picture Level APL), het wit niet helderder wordt. Andere fabrikanten verhogen de helderheid als het APL laag is. Hierdoor wordt het beeld in een gemiddelde gamescène iets helderder. Als je echter overschakelt van een binnenscène naar bijvoorbeeld een besneeuwd landschap, schiet de APL omhoog en wordt het scherm donkerder. Hierdoor lijkt de heldere scène in directe vergelijking plotseling te donker.

Of je het mooi vindt of niet is een kwestie van smaak. Ik geef de voorkeur aan een constante helderheid zoals de AW3225QF - in ieder geval buiten games. De ideale oplossing zou een optionele instelling zijn zoals "Uniforme helderheid" in de Asus PG34WCDM.

De HDR-helderheid is ook goed, de monitor haalt bijna de beloofde 1000 nits in een venster van procent. Bij grotere testvensters daalt de helderheid echter sneller dan bij andere modellen - slechts 459 nits zijn mogelijk in een venster van procent. Het QD OLED paneel behaalt daarom lagere waarden dan het WOLED paneel van de Asus PG34WCDM - mijn enige vergelijkende waarde met de nieuwe meetmethode tot nu toe.

Ik doe geen moeite voor een contrastmeting omdat de Alienware AW3225QF, net als alle OLED's, afzonderlijke pixels volledig kan uitschakelen. Dit betekent dat de contrastverhouding naar oneindig neigt. Het paneel is ook zeer gelijkmatig verlicht. Ik heb een maximale DeltaE van 1,4 gemeten tussen het midden en de randen van het scherm.

De AW3225QF heeft een glanzende coating, maar heeft verrassend weinig reflectie. In een verduisterde kamer lijken contrasten scherp en kleuren briljant. In helder omgevingslicht worden zwarttinten echter een beetje paars, omdat QD OLED panelen geen polarisatiefilter hebben. In deze situatie zijn WOLED panelen in het voordeel, vooral met een matte coating.

Kleuren en grijstinten: superpaneel, potentieel in de firmware

De metingen aan kleuren en grijstinten moeten drie vragen beantwoorden:

1. Gamma en witbalans: Hoe nauwkeurig geeft de monitor neutrale grijstinten weer?
2. Kleurruimtedekking: Hoeveel kleuren kan de monitor weergeven?
3. Kleurnauwkeurigheid: Hoe nauwkeurig geeft de monitor de kleuren weer?

De AW3225QF geeft grijstinten gemiddeld iets te helder weer. Details kunnen een beetje worden uitgewassen, vooral in donkere gebieden, maar ze gaan in ieder geval niet verloren. Ik heb dit veel liever dan een te agressieve contrastcurve met een black crush. De witbalans is ook erg nauwkeurig. De afwijkingen van de gewenste kleurtemperatuur zijn onzichtbaar.

De Alienware AW3225QF dekt de gangbare SDR-kleurruimten zeer goed - zelfs uitstekend voor een gamingmonitor:

• sRGB: 100% (goed = 100%) - de standaardkleurruimte voor digitale inhoud. De meeste SDR-afbeeldingen en -video's zijn aangepast aan sRGB.
• AdobeRGB: 97,9% (goed= >90%) - een belangrijke kleurruimte voor het bewerken van afbeeldingen die bedoeld zijn om te worden afgedrukt.

De bijna volledige dekking van AdobeRGB is bijzonder verbazingwekkend. Dit was voorheen voorbehouden aan gespecialiseerde grafische monitoren met IPS-panelen. Gekalibreerd zou de AW3225QF zelfs geschikt zijn voor pre-press. De kleurnauwkeurigheid in de fabriek is goed, maar niet op professioneel niveau. In de standaard beeldmodus is de gemiddelde DeltaE van sRGB-inhoud 3,8, waarbij sommige kleuren meer afwijken. De verzadiging is over het algemeen te hoog.

De afbeeldingsmodus "Creator Mode" is bedoeld voor een grotere kleurnauwkeurigheid. Ik kan deze instellen op sRGB of P3. Helaas lijkt het niet goed te werken met de nieuwste firmware (M2B104). Het gamma is duidelijk te helder en de dekking van de sRGB kleurruimte is gereduceerd tot 92,9%. Aangezien dit duidelijk een softwareprobleem is, zou Dell hier dringend verbeteringen moeten aanbrengen.

HDR: zeer goed met de nieuwste firmware

Meer en meer games ondersteunen HDR. Daarom ontwerpen monitorfabrikanten hun high-end apparaten er steeds vaker voor. OLED panelen zijn hier bijzonder geschikt voor. Door afzonderlijke pixels uit te schakelen, bereiken ze scherpe grenzen tussen zeer heldere en zeer donkere inhoud. Bijvoorbeeld explosies in een nachtscène.

Wanneer de Alienware AW3225QF een HDR10 signaal ontvangt, haalt hij bijna de beloofde waarde van 973 nits in de "HDR Peak 1000" modus. Het dimt echter snel bij grote highlights. De contrastcurve en kleurtemperatuur liggen dicht bij het doel. In tegenstelling tot met oude Alienware OLED's, werkt de tone mapping in "HDR Peak 1000" correct.

Ik meet de dekking van de HDR-kleurruimten:

• DCI-P3: 99 % (goed = >90 %) - de standaardkleurruimte voor HDR-inhoud, bijvoorbeeld in HDR10 of Dolby Vision.
• BT.2020: 79,7 % (goed = >90 %) - een nog grotere kleurruimte die wordt gezien als de toekomst. Huidige inhoud maakt er zelden gebruik van.

De dekking van de zeer grote BT.2020 kleurruimte is met iets minder dan 80% beter dan bij WOLED monitoren - maar niet uitstekend voor QD OLED. Voor tv's met deze paneeltechnologie meet collega Luca Fontana regelmatig een dekking van meer dan 90%.

Maar omdat content in deze kleurruimte meer een toekomstdroom is dan het heden, maakt dit in de praktijk nauwelijks uit. De dekking van DCI-P3 is met 99% uitstekend - en dit is precies waar de HDR-versies van hedendaagse games en films voor zijn geoptimaliseerd. De Alienware AW3225QF geeft de kleurtonen ook vrij nauwkeurig weer. De gemiddelde HDR DeltaE van 3,0 is indrukwekkend.

De monitor ondersteunt de HDR-standaard Dolby Vision. Helaas gooit Microsoft roet in het eten: zodra Windows een beeldscherm herkent dat geschikt is voor Dolby Vision, verklaart het het uitgangssignaal standaard als Dolby Vision - zelfs als de inhoud eigenlijk HDR10 is. Als dit het geval is, is het beeld te helder en lijken de kleuren uitgewassen.

Gelukkig kan Dolby Vision sinds de nieuwste firmware (M2B104) volledig worden uitgeschakeld in de monitorinstellingen. Je moet dit zeker doen en het alleen activeren als je beeldinhoud de standaard ook echt ondersteunt.

Gaming: Wow!

Genoeg cijfers. Hoe is het gamen op de Alienware AW3225QF? In één woord: fantastisch. De monitor heeft voor mij de ideale pixeldichtheid en grootte. De 4K resolutie ziet er haarscherp uit op 32 inch. En voor het eerst gecombineerd met OLED beeldkwaliteit! Houd er wel rekening mee dat je een krachtige computer nodig hebt voor goede framerates in volledige resolutie.

Eén voordeel van het 16:9-formaat is dat er in geen enkel spel problemen mee zijn. Rollenspellen en racespellen trekken me misschien iets minder dan op een ultrawide, maar de rijkdom aan details, perfecte contrasten en schitterende kleuren maken dit ruimschoots goed. Bij games vanuit het iso-perspectief geef ik ook de voorkeur aan de extra verticale ruimte in vergelijking met een 34-inch scherm in 21:9.

Er zijn bijna geen games waarvoor de AW3225QF niet geschikt zou zijn. De 4K OLED beheerst ook snelle bewegingen in shooters met vlag en wimpel. Met 240 hertz wordt onscherpte tot een minimum beperkt. Alleen voor competitieve professionals zou een lagere resolutie met een nog hogere framerate de betere keuze kunnen zijn, zoals Alienware's zustermodel AW2725DF.

Office: eindelijk scherpe tekst op een OLED

Tot nu toe hadden alle OLED-monitoren ernstige nadelen bij Office-toepassingen. Tekst zag er nooit bijzonder scherp uit. Enerzijds door de lage pixeldichtheid - anderzijds door speciale subpixelpatronen waar Windows en MacOS niet goed mee overweg kunnen. Daarnaast hadden veel modellen niet-uitschakelbare dimmechanismen en een hoog risico op burn-in.

De Alienware AW3225QF lost in ieder geval de eerste twee problemen op. Het derde generatie QD OLED paneel gebruikt een nieuwe subpixelstructuur die minder kleurvervaging oplevert dan de oude. Het patroon is nog steeds een driehoek, maar de afzonderlijke subpixels hebben een andere vorm.

Gecombineerd met de dichtheid van 140 pixels per inch (ppi) betekent dit in de praktijk: zelfs kleine tekst is helder en duidelijk. Ik zie met het blote oog geen kleurvervaging en de randen zien er niet rafelig uit.

Een IPS-monitor is nog steeds iets scherper, maar het verschil is te verwaarlozen. De AW3225QF heeft ook geen Auto Static Brightness Limiter (ASBL), die de helderheid na een paar minuten vermindert als er weinig beweging in het beeld is. Afhankelijk van het model is dit een echte ergernis op schermen met LG WOLED panelen.

Desondanks kan ik de Alienware AW3225QF niet aanbevelen voor dagelijks werk. Zoals bij alle OLED-monitoren bestaat er een zeker risico op burn-in als je urenlang dezelfde menubalken en vensterindelingen weergeeft. Hoe meer helderheid je nodig hebt op je werkplek, hoe hoger het risico. Alleen testen op de lange termijn zullen uitwijzen hoe snel ghosting werkelijk optreedt. Na een maand met dagelijks acht uur worst-case scenario, zie ik nog steeds geen tekenen. En Alienware biedt 3 jaar garantie op burn-in.

Eén reden hiervoor zouden de preventieve maatregelen kunnen zijn. De AW3225QF koelt zijn paneel actief als ik veel helderheid oproep. Naast mijn stille MacBook is de ventilator hoorbaar maar niet storend. Zelfs mijn zeer stille pc is luider. Na vier uur gebruikstijd activeert de AW3225QF automatisch een pixelverversingscyclus in de volgende stand-by, waardoor tijdelijke spookbeelden worden verwijderd. Ik kan ook handmatig een "panel refresh" starten. Dit duurt een uur en is bedoeld om uitgebreidere schade te herstellen.

Bediening en stroomverbruik: Goed

Wat betreft de bediening doet Alienware niets verkeerd, maar het springt er ook niet echt uit. Ik bedien het on-screen display (OSD) via een joystick aan de onderkant. Soms duurt het vrij lang voordat je bij de gewenste optie bent.

Wat me nog meer stoort: In bepaalde beeldmodi worden sommige instellingen grijs. De helderheid kan bijvoorbeeld niet meer worden aangepast in de creatormodus met P3-kleurruimte. Ook de kleurtemperatuur staat vast. Hier zou Alienware een voorbeeld kunnen nemen aan Asus, wiens OSD duidelijker is en alle instellingen altijd voor me open laat.

Naast de hierboven genoemde gammafout in de sRGB-modus heb ik geen bugs opgemerkt. De monitor schakelt naar stand-by als het signaal wegvalt en wordt weer betrouwbaar wakker. Hij werkt feilloos samen met zowel mijn PC met AMD grafische kaart als mijn MacBook.

De meting van het stroomverbruik levert ook geen verrassingen op: bij 75 procent helderheid is het gemiddelde stroomverbruik ongeveer 50 watt. Als ik de instelling op het maximum zet, kan het 110 watt zijn met een volledig wit beeld. Dit zijn typische waarden voor OLED's met dit schermformaat. LCD's met LED-verlichting verbruiken minder stroom.