Perfumerie "Sava" in Belgrado: "Iedereen verdient het om lekker te ruiken"

Ik liep het winkeltje bijna voorbij. Waar in gele cyrillische letters "Sava" zou moeten staan, staan op deze novemberochtend alleen metalen staven en netten. De gevel wordt gerenoveerd. Van binnen is er echter al tientallen jaren niets veranderd. Volle en lege flessen - transparant en bruin - staan op donkere houten planken, koele jazz speelt op de achtergrond. Er zijn steeds tussen de veertig en vijftig verschillende parfums verkrijgbaar. Elk exemplaar is met de hand en neus gemaakt. "Wij zijn de ontwerpers die essences omzetten in geuren," zegt Nemanja Jovanov, kleinzoon van de oprichter van de parfumerie.

Van wees tot gewaardeerde neus

Net voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog zijn Nemanja's grootvader en zijn broer hun opleiding aan het afronden en fantaseren over mogelijke toekomstscenario's, wanneer een iets oudere vriend hun liefde voor parfum wakker maakt. De laatste kwam na de Eerste Wereldoorlog als wees terecht in Grasse, Frankrijk, de wereldhoofdstad van het parfum. Hij ontdekte al snel dat hij een ongelooflijk getalenteerde neus was, waardoor hij voortaan in de beste distilleerderijen werkte. Terug in Belgrado geeft hij deze kennis door aan zijn vrienden.

In februari 1941 opent de eerste winkel van de drie op een ander adres en onder de naam "Đurđevak". Zelfs tijdens de oorlog blijft de winkel open - behalve in de tijd dat er om Belgrado zelf gevochten wordt. Voor de parfumerie is de naoorlogse periode het grotere probleem. Volgens besluiten van de Anti-Fascistische Raad voor de Nationale Bevrijding van Joegoslavië (AVNOJ), die vanaf 1942 tegen de Italiaanse en Duitse bezetting vocht, worden particuliere bedrijven na het einde van de oorlog genationaliseerd. Ook "Đurđevak". Tussen 1948 en 1954 wordt er geen parfum verkocht.

Maar de economie in Joegoslavië stagneert. Tegelijkertijd staat het land op gespannen voet met de Sovjet-Unie. In de jaren vijftig worden hervormingen ingevoerd die gericht zijn op kapitalistische ideeën. Particuliere winkels worden weer mogelijk. Zo heropent de parfumerie op 15 augustus 1954 op een nieuw adres en onder een nieuwe naam - "Sava", genoemd naar Nemjana's twee overgrootvaders, niet naar de rivier die door Belgrado stroomt. Grootvader Jovanov koopt zelfs enkele van zijn oorspronkelijke meubels terug van de staat, die nu nog steeds in de winkel staan.

De geur staat centraal, niet de marketing

Er is ook niets veranderd in het productieproces. In de loop van dagen, maanden of zelfs jaren wordt een geur ontwikkeld door Nemanja, zijn vrouw of zijn vader Nenad. Alleen degenen die unaniem als goed worden beschouwd komen in het assortiment. De geuren hebben dan noch namen, noch een speciaal ontwerp. "We werken met cijfercodes en uniforme etiketten, zodat niets afleidt van de geur," legt Nemanja uit, terwijl zijn vader - de meesterparfumeur - in een witte kiel de winkel binnenkomt om een klant te adviseren.

Dit zoeken naar de eigen geur moet niet overhaast gebeuren, net als het ontstaan ervan. "Het is bijna beledigend voor een parfumeur als iemand na vijf minuten een beslissing neemt," dus kletsen ze eerst wat en bieden ze chocolade aan. Het vertraagt het proces en laat de klanten in de winkel en in het moment aankomen. "We hebben geen papieren teststrips en proberen nooit meer dan vier geuren, die beide de resultaten zouden vervalsen," zegt ze, eraan toevoegend dat je het beste de volgende dag terug kunt komen om een parfum te kopen. "Dan weet je hoe de geur zich ontwikkelt en vooral hoe hij op je kleren ruikt," zegt Nemanja. Veel mensen vergeten dat, hoewel het daar het langst duurt.

Beter dan de natuur zelf

Over duurzaamheid gesproken. Een parfum gaat jaren mee als het uit de buurt van warmte en UV-licht wordt gehouden. En achter het gordijn, in het kantoor en laboratorium van de parfumerie, zijn alle recepten opgeborgen. "We kunnen elke geur namaken, zolang de juiste ingrediënten beschikbaar zijn," zegt Nemanja. Afhankelijk van de situatie op de wereldmarkt zijn nogal ongebruikelijke essences zoals de natuurlijke hars styrax niet altijd verkrijgbaar. In sommige gevallen zijn ze echter gewoon niet gewenst.

Trends zijn er ook in de parfumerie. Bij "Sava" worden deze opgenomen, maar in massa's. "Trends zijn meestal eenvoudig en uniform, maar wij willen dat mensen nieuwe dingen proberen, een stap verder gaan." Hier wordt de oude Franse stijl gecultiveerd: Het is niet de bedoeling dat de ingrediënten worden herkend. De geuren zijn natuurlijk, maar komen niet in de natuur voor. "Het is vergelijkbaar met Frans eten. Je weet niet wat erin zit, maar het smaakt goed," zegt Nemanja lachend.

Klinkt duur. Maar dat is het niet. "We willen niet in die luxehoek zitten. Iedereen verdient het om lekker te ruiken." En daar neemt de familie Jovanov graag de tijd voor, elke transactie wordt persoonlijk gedaan. Ze hebben geen online winkel. "We verkopen niet blindelings," zegt hij, en daarom reisde een dame eens speciaal voor het weekend uit Peking. "We zijn een beetje een hit in China omdat we op de een of andere manier via toeristen op TikTok terecht zijn gekomen," zegt Nemanja nog steeds enigszins ongelovig.

Het idee van uniformiteit is passé

Met name jonge mensen hechten veel meer waarde aan kwaliteit dan een paar jaar geleden. Het internet heeft ook geholpen - in beide richtingen. "Informatie kan onmiddellijk worden uitgewisseld. Als je niet levert, weet iedereen dat. Tegelijkertijd maakt deze snelheid en overvloed op zich dat mensen langzamere, uniekere ervaringen willen.

En daarom komen ze naar de kleine winkel in het centrum van Belgrado, eten ze chocolade en worden ze beneveld door de handgemaakte geuren. Met zijn donkere houten planken, oude foto's en kristallen glazen flacons lijkt "Sava" uit de tijd te zijn gevallen. En juist daarom is het zo modern.