Afscheid bij 900 graden

Aargau industriegebied. Tussen Mammut Outlet en Tyre Assembly rijst een zilveren schoorsteen de hemel in vanuit een gebouw met een plat dak. Er komt geen rook uit. En dat terwijl de ovens binnen allang op volle toeren draaien. Huisdieren uit heel Zwitserland worden hier bij bijna 900 graden gecremeerd.

Ik cremeer ze liever dan dat ik ze in het openbaar weggooi

"Ik gooi mijn huisdier toch niet bij het afval!" - volgens Esther Sager, hoofd klantenzorg van dierencrematorium Seon, is dit de meest voorkomende reden waarom mensen de weg naar haar weten te vinden. Want als een huisdier sterft, belandt het meestal in de openbare opruiming. Daar worden de lichamen afgebroken tot eiwitten en vetten. De eerste kan dan worden gebruikt als brandstof bij de cementproductie, de laatste om biodiesel van te maken.

Diegenen die dit niet willen hebben drie andere opties: Begraven op eigen terrein (tot tien kilo huisdiergewicht), begraven op een dierenbegraafplaats of cremeren. "Tot 16 huisdiereigenaren komen dagelijks zelf met hun huisdier naar ons toe. Maar de meeste halen we op bij de dierenarts," zegt Sager. Deze worden verpakt in speciale witte crematiezakken, zodat er tijdens het vervoer geen besmetting door uitwerpselen of bloed optreedt.

"Honden en katten worden het vaakst gecremeerd, maar het aandeel van dierentuindieren zoals schildpadden, hamsters en baardagamen neemt toe," zegt Sager. Geiten en schapen zijn ook gecremeerd, maar daarvoor is een speciale vergunning van het kanton nodig. Om epidemiologische redenen mogen hoefdieren niet zonder vergunning worden vervoerd. Dit voorkomt de verspreiding van besmettelijke ziekten. Sager zelf laat zich door deze extra inspanning niet afschrikken. "Ik heb drie varkens in mijn tuin en ik weet dat ik ze ooit hier wil laten cremeren."

Alles is goed doordacht

Want cremeren is meer dan alleen de dieren cremeren in een van de drie ovens. In een van de twee kleine wachtkamers worden alle details van de crematie met de eigenaren van het huisdier besproken, een urn uitgezocht en emoties verwerkt. De geringe omvang van de kamers is niet te wijten aan ruimtegebrek. "In de rouw voelen velen zich toch al verloren; dit gevoel moet niet versterkt worden door een grote ruimte," legt Sager uit. Deze feng shui overwegingen lopen door het hele ontwerp van het gebouw heen en beginnen al bij de eerste blik op de gevel. Blauw geschilderd hout is bedoeld om de klanten een gevoel van veiligheid te geven. "Steeds weer horen we dat het er hier waardiger en liefdevoller aan toe gaat dan wanneer iemand sterft."

Bij de urnen kan bijna alles gekozen worden tussen kattenbeeldjes en eenvoudige metalen vaten. Zogenaamde sierurnen, d.w.z. armbanden waarin een klein deel van de as wordt gegoten, worden ook steeds populairder. "Zo is het geliefde huisdier altijd bij je," zegt Sager. Dit idee ligt ook ten grondslag aan de pootafdruk van klei, die eerst van het dier wordt gemaakt. Omdat crematie vrijwel nooit op dezelfde dag plaatsvindt, zouden de eigenaren anders met lege handen het crematorium moeten verlaten.

Op het einde blijven botten en prothesen over

Terwijl ligt het huisdier in de koude kamer. Gedeeltelijk in zijn favoriete mand of bedekt met rozen. Een emotioneel tintje in de anders nogal technische crematieruimte. Door de sterke ventilatie is het ook relatief luidruchtig. Slechts één procent van de klanten merkt dit zelfs, omdat ze de crematie bijwonen. De rest wacht liever thuis. Het duurt één tot vier uur in de oven van 900 graden tot alleen de mineralen, dus de botten, overblijven. Ze lijken op vondsten uit archeologische opgravingen en zouden niet in een urn passen. Daarvoor zijn ze extra gemalen.

Afhankelijk van de medische geschiedenis van het dier kunnen tussen de witte botfragmenten ook donkere stukjes worden gevonden. Prothesen. Ze moeten er voor het malen uitkomen. En worden tien jaar bewaard. "De meeste mensen willen de kunstmatige heupgewrichten niet, maar je weet nooit of het verlangen plotseling opkomt," zegt Sager. Bovenal, zegt ze, is het spannend om te zien hoe de diergeneeskunde zich ontwikkelt. 22 jaar geleden, toen de opgeleide verpleegster hier in het crematorium begon te werken, werden er nauwelijks prothesen gebruikt. Tegenwoordig worden ze daarentegen bij ongeveer één procent van de dieren gebruikt.

Voor allemaal is echter een ronde metalen chip een constante metgezel op deze laatste reis. "Het wordt bevestigd zodra het dier arriveert en verzekert de eigenaren dat ze uiteindelijk echt de as van hun eigen huisdier thuis hebben."

Althans bij een enkele crematie. Momenteel kost dit 200 francs voor een kat, inclusief de urn. De oorlog in Oekraïne heeft ook hier invloed. "De ovens werken op gas, onze kosten zijn enorm gestegen. Dat kunnen we nu niet alleen dragen, dus moesten we de prijzen verhogen. Hopelijk wordt alles snel weer normaal," zegt Sager.

"Elke gehuilde traan is een liefdesverklaring"

Als cliënten daarentegen kiezen voor een collectieve crematie, worden meerdere dieren tegelijk en anoniem gecremeerd. Hun as wordt dan bijgezet in een gemeenschappelijk graf achter het gebouw, dat te allen tijde zonder afspraak bezocht kan worden. De talloze foto's, kleine grafstenen en lantaarns op de stenen muur achter de ondergrondse asbakken doen vermoeden dat dit aanbod actief wordt gebruikt. Een muurtattoo met de woorden "Every tear cried is a declaration of love" moet extra troost bieden.

De verklaring werd oorspronkelijk afgelegd tijdens een telefonische begeleidingssessie, zegt Sager. "De dame aan de andere kant van de lijn verontschuldigde zich meerdere malen voor het huilen. Ik reageerde met de zin." Zulke emotionele momenten zijn er veel voor het personeel van het dierencrematorium. "Ooit was hier een bejaard echtpaar. De man vroeg toen aan zijn vrouw: "Müsli, wat wil je hebben?" Dit zijn intieme momenten die zelfs na jaren nog steeds ontroerend zijn.

De woorden van de muurtattoo zijn ook te vinden op brochures en tissueverpakkingen. Deze worden bij elk pakket in het kleine expeditiebedrijf bijgevoegd. "We verzenden ook de urnen. Hiervoor worden dozen gevouwen, vloeipapier gedrapeerd, kaarten geklemd en bedrukte zakdoekjes ingesloten. Veel meer dan de slogan van het huisdierencrematorium maakt deze gevoelige manier van werken duidelijk dat iedereen hier de liefde voor het eigen huisdier begrijpt. Dat er voor elke individuele persoon gezorgd wordt.

En dat er veel ruimte is voor emoties in de kleine kamers midden in het sobere industriegebied van Aargau.