Ik ben verslaafd aan winkelen. Een bekentenis

Als ik 's ochtends mijn iMac opstart, zet ik mijn koptelefoon op en zet ik wat muziek aan. Dan lees ik mijn e-mails en kijk ik op Digitec om te zien wat er nieuw is in de wondere wereld van de technologie. Om precies te zijn: wat ik zou kunnen kopen. Een tweede koptelefoon bijvoorbeeld.

Volgende zoek ik naar nieuwe muziek op Bandcamp. Ik heb er al best veel van, meer dan een terabyte, maar ik vind nog steeds geweldig spul. Mode is voor mij ook een eindeloos werkterrein voor wat je helaas een verslaving moet noemen.

Waarbij "helaas" niet het juiste woord is. Ik ben blij dat ik onlangs aan mezelf heb toegegeven dat ik mijn koopgedrag niet onder controle heb. Maar wel andersom. Dat het gevoel dat ik krijg bij het onderzoeken, bestellen en uitpakken van goederen geen plezier is, zoals me jarenlang is voorgehouden, maar een rush. En dat ik ontwenningsverschijnselen heb als het uitblijft.

Ik maakte een afspraak bij het verslavingscentrum in Zürich. Na een paar minuten zei de vriendelijke jonge consulent: "U heeft de grootste stap al gezet, meneer Meyer - u bent hier gekomen. Gefeliciteerd." Een scène als in een film.

Toen me werd gevraagd naar mijn niveau van lijden, antwoordde ik dat dat erg hoog was. Sinds ik mijn eigen geld verdien, dat wil zeggen al zo'n dertig jaar, geef ik het royaal uit, wat altijd leidt tot tekorten en dus tot veel stress. De verslavingsbegeleider vroeg me een doel te formuleren. "Ik wil nog maar één of twee keer per maand iets kopen," zei ik. "Hoe vaak koop je op dit moment iets?" wilde ze weten.

Ik wist het niet precies. Niet elke dag. Maar waarschijnlijk om de dag. Ik denk in ieder geval een paar uur per dag na over wat ik zou kunnen kopen. Ik geef niet meteen toe aan elke impuls zoals vroeger, maar ik werk nu met verlanglijstjes en probeer er voor elke aankoop een keer een nachtje over te slapen. Daardoor koop ik veel dingen niet. Maar er blijft nog steeds veel over.

Ik kreeg een consumptiedagboek. Daarin moest ik opschrijven wanneer ik iets kocht, wat de externe omstandigheden waren, hoe ik me erbij voelde en hoe hoog de zogenaamde consumptiedruk is. "Het is veel erger dan ik dacht!" meldde ik vol afschuw bij mijn volgende bezoek aan het verslavingscentrum. "Dat is normaal," zei de hulpverlener, "het is hetzelfde voor iedereen die zich voor het eerst bewust wordt van zijn of haar consumptie."

Ik vertelde de mensen om me heen dat ik in verslavingszorg zat. Eerst waren de mensen verbijsterd omdat ze me zo evenwichtig vonden (alsof dat er iets mee te maken had). Toen dachten de meesten: te veel kopen? Dat doet toch iedereen!

Winkelen is natuurlijk een essentieel onderdeel van onze cultuur. We worden er voortdurend toe aangemoedigd; reclame begeleidt ons bij elke stap. Digitec Galaxus heeft ook elke dag een aanbieding in de sale en heeft altijd acties voor merken of categorieën. Het kapitalistische systeem is ontworpen om ervoor te zorgen dat we geld blijven uitgeven en presenteert dit proces aan ons als een slimme daad (door te sparen) of een liefdadige daad (door te belonen).

Ja, we winkelen allemaal te veel. Maar dat helpt mij niet. Het dient hooguit als rechtvaardiging en daar heb ik al genoeg van. Het belangrijkste is dat ik iets in het bijzonder dringend "nodig" heb. Stom genoeg is dat vaak waar. Als je iets aan het herschikken bent in de woonkamer en je hebt een langere ethernetkabel nodig, dan is dat geen excuus, maar een daadwerkelijke behoefte (tenzij je de woonkamer hebt herschikt om een nieuwe kabel te kopen).

Natuurlijk heb ik veel dingen niet "nodig". Bijvoorbeeld het dertigste shirt. Maar het past gewoon zo goed bij mijn favoriete broek. De stijlvolle look is altijd een sterk argument. Je zou het gemakkelijk kunnen redden met de veel te veel dingen die al in je kledingkast hangen, maar die zijn "oud" en daarom niet meer "goed genoeg". Daarom "heb" ik het nieuwe shirt nodig: om er modieuzer uit te zien dan ooit tevoren. Met muziek is het precies hetzelfde: Het nieuwe album drukt mijn levenshouding nog beter uit dan het album dat ik eergisteren kocht.

(Mijn probleem kan aanzienlijk worden verergerd door het feit dat ik 15 jaar als copywriter heb gewerkt.)

Ik heb geen kleding of muziek meer "nodig" en ik heb ook genoeg ongelezen boeken. Wat ik eigenlijk nodig heb, en daar ben ik achter gekomen door verslavingsbegeleiding, is een reden om niet met mijn emoties om te hoeven gaan. En daar heb ik er nogal wat van. De onzekerheid van het zelfstandig ondernemerschap, allerlei privé-uitdagingen, oorlog in het Midden-Oosten, oorlog in Oekraïne, de uitholling van de democratie en de middenklasse, de dreiging van een kernoorlog en het steeds duidelijker wordende feit dat we een klimatologisch catastrofale toekomst en een tweede termijn van Trump tegemoet gaan, helpen me niet om rustig te slapen. Deze dingen zitten me dwars. Ze maken me verdrietig, boos en hulpeloos. Elke dag.

Ik ga zeggen dat we allemaal dingen hebben die ons elke dag verdrietig, boos en hulpeloos maken. En dat iedereen die iets anders beweert zichzelf belachelijk maakt. De vraag is: hoe gaan we hiermee om?

In principe maakt het niet uit of je te veel koopt, drinkt, wiet rookt, coke gebruikt, date, werkt, seks hebt, sport, schoonmaakt, eet, verhongert, de tijd doodt op sociale media, over het algemeen altijd op je mobiel zit of bezig bent met andermans problemen: Dit zijn allemaal effectieve manieren om je emoties te reguleren. Ze activeren je beloningscentrum, waardoor dopamine vrijkomt en je van jezelf wordt afgeleid. Soms de halve dag.

Verlaving is er om te voorkomen dat je de kans krijgt om met jezelf bezig te zijn.

Een schokkend plan

Ik spreek een plan af met de specialist van het verslavingscentrum. "Stel iets realistisch in," zegt ze. Ik denk erover na en besluit: "Ik zal maar om de dag iets kopen." Ik ben nogal geschokt dat ik denk dat ik niet meer zonder kan. Maar ik word geacht realistisch te zijn.

Het lukt me. Zij het met moeite. Ik heb elke dag de impuls om iets te bestellen, meer dan eens. En die impuls is helemaal niet blij dat ik me er bewust tegen verzet.

Als ik bij de volgende sessie aan mijn begeleider kan vertellen dat ik mijn doel heb bereikt, barst ik bijna van trots. Het gevoel van machteloosheid tegenover mijn eigen gedrag dat ik al jaren heb, is een stuk zwakker geworden. Mijn volgende voornemen is om twee dagen pauze te nemen van het consumeren.

Dit werkt ook. Net als de driedaagse pauze. Dan word ik te eigenwijs en spreek met mezelf af dat ik maar één keer per week iets zal kopen. In de tweede week moet ik echter mijn zaterdagse boodschappendag vervroegen naar donderdag. Het is niet mijn schuld - het is de schuld van degene die een drone heeft teruggebracht op Digitec, die nu weer voor een gereduceerde prijs te koop is.

(Ja, ik heb al een drone met een zwakkere sensor, daarom "heb" ik een betere nodig. Daarom "moet" ik de dag vervroegen. Maar het is natuurlijk mijn schuld. Ik dacht dat de gunstige prijs een goede reden was. En dat is het ook!)

Ik koop veel minder, wat een duidelijke impact heeft op mijn bankrekening. Maar mijn niet-consumptiedagen besteed ik vaak aan onderzoek en mijn consumptiedagen nog meer. Ik speur het web af voordat ik iets koop en ga er daarna mee verder. Ik had het verkeerde kunnen kopen! Wat een goede reden zou zijn om het goede te kopen. Of er kan iets beters zijn om in de tussentijd te kopen. Daar blijft het niet bij.

"Nee, lieve verslaving!"

Mijn verslaving is een welsprekende duivel. Ze vertelt me voortdurend dat ik mijn gevoelens van stress en machteloosheid niet hoef te accepteren. Het zijn overbodige gevoelens die je op elk moment kunt uitschakelen door een bezoekje te brengen aan Digitec, Galaxus, Bandcamp en AliExpress (ja, ze zegt "en", niet "of").

Vroeger herkende ik deze stem niet eens, zo in de ban was ik ervan. Nu kan ik haar zelfs tegenspreken: "Nee, ik koop nu niets. Ik zou het wel willen en ik weet wat, maar het zou alleen maar afleiden. Daarom ga ik liever om met mijn huidige emotionele druk en de vraag wat ik er anders aan zou kunnen doen."

Er zijn zeker methodes. De eenvoudigste is om helemaal niets te doen. Dan word ik gewoon even boos. Of verdrietig. Of langer dan een moment. Je kunt alles laten zoals het is, je hoeft niet in actie te komen. De gevoelens die ik voortdurend uit de weg ga, zijn niet erg. Er lijkt gewoon een fundamentele beslissing te zijn om ze niet te willen voelen.

Het zou goed zijn als de winkels je zouden afremmen!

"Hallo, meneer Meyer, dit is Florian Teuteberg, CEO van Digitec Galaxus. We hebben gezien dat u iets te vaak bij ons hebt gewinkeld - gaat het goed met u?" Natuurlijk kreeg ik dat telefoontje nooit. Niemand hield me tegen. Zolang je je rekeningen betaalt, kun je bestellingen blijven doen.

Swisslos heeft een zogenaamde spelersbeschermingsregeling met verplichte en vrijwillige limieten. Ik vind dat goed en ik vind dat online winkels ook zoiets zouden moeten aanbieden. Klanten moeten de technische mogelijkheid hebben om hun eigen limieten in te stellen.

Het spijt me van al het geld. Zonder dit probleem zou ik er nu financieel veel beter voor staan. Ik zou ook meer zelfrespect hebben. Het is niet cool om toe te geven dat je een verslavingsprobleem hebt. Maar dat is eigenlijk de eerste en belangrijkste stap om het te overwinnen.

Er is nog een lange weg te gaan. Terwijl ik dit schreef, had ik een kostbare terugval. Opnieuw had ik een behoefte voor mezelf gecreëerd, in de beste copywriting stijl, en dook ik vol lust in de onderzoeksbel, je kunt het niet anders zeggen.

Maar anders dan voorheen was de zoektocht niet leuk, maar stressvol. En de aankoop gaf me geen kick, maar schaamte. Omdat het op een niet-consumptiedag was. En hoe dan ook. En het gebruik van de gadget bracht me nul vreugde.

Zoals mijn hulpverlener bevestigde, zijn dit allemaal heel goede signalen.

Je kunt hulp vinden bij het Verslavings Specialistisch Centrum Zürich of een instelling bij jou in de buurt.